မောင်တင်ထွန်း(နတ်မောက်) (NP News) - မေ ၄

နောက်ဆုံးတော့လည်း မျှော်လင့်ထားတာတွေ ဖြစ်လာခဲ့ပါပြီ။ ဧပြီလ ၂၆ ရက်က ယူကရိန်းသမ္မတ ဆီကို တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်က ဖုန်းခေါ်စကားပြောခဲ့ပါတယ်။ ဖုန်းဆက်ပြောဆိုပြီး သဘောတူလိုက် ကြတာက ယူကရိန်းက ပီကင်းကို သံအမတ်ကြီးတစ်ယောက်စေလွှတ်မယ်။ ပီကင်းကလည်း ငြိမ်းချမ်းရေး ကိုယ်စားလှယ် အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ ကိယက်ဖ်ကို စေလွှတ်မယ် ဆိုတာပါ။ နောက်ပြီး တရုတ်က ကတိတစ်ခုပေးခဲ့ပါတယ်။ အဲဒါက ငြိမ်းချမ်းရေး ဆွေးနွေးတဲ့အခါ ဘယ်ဖက်ကမှမပါဘဲ ကြားနေပါ မယ်ဆိုတာပါ။ တကယ်တန်း အလုပ်ဖြစ်မဖြစ် စောင့်ကြည့်ရမှာပါ။ ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် ရုရှား-ယူကရိန်းစစ်ပွဲစဖြစ်ပြီးကတည်းက ဇီလန်စကီးနဲ့ စကားပြောဆိုမှု မရှိခဲ့တဲ့ တရုတ်သမ္မတဟာ ဒီလိုဖုန်းပြောဖို့ကိုမျှော်နေခဲ့တာ အတော်ကြာပြီဖြစ်လို့ အချိန်ကိုက်လို့ဆိုရမှာပါ။ 

စိတ်ဝင်စားဖို့ကောင်းတာက တရုတ်က ရုရှားနဲ့ဆက်ဆံရေးမှာ “အကန့်အသတ်မဲ့ မိတ်ဖက်ပူး ပေါင်းမှု” ဖြစ်တယ်လို့ သုံးနှုန်းခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ယူကရိန်းနဲ့ပြောတဲ့အခါကျတော့ ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေး တဲ့အခါ “ကြားနေ” ပါ့မယ်လို့ ကတိပေးခဲ့ပြန်ပါတယ်။ 

သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်အနေနဲ့တော့ ဥရောပရဲ့ “ငြိမ်းချမ်းရေးကို ဖော်ဆောင်သူ” အဖြစ် မိမိကိုယ်ကို ပုံ‌ဖေါ်ချင်ပုံ ရပါတယ်။ ဒီမတိုင်ခင်ကလည်း အရှေ့အလယ်ပိုင်းမှာ ကာလတာရှည် ကမ္ဘာရန်ဖြစ်ခဲ့တဲ့ ဆော်ဒီအာရေးဗျနဲ့ အီရန် အကြားမှာ အောင်မြင်စွာရင်ကြားစေ့ပေးခဲ့ဖူးပါတယ်။ 

          ပွဲဆူသွားတဲ့ တရုတ်သံအမတ်ရဲ့ စကား

မကြာသေးခင်က တရုတ်သံတမန်တစ်ယောက်က ဆိုးဆိုးရွားရွားမမှားသင့်တဲ့အမှားတစ်ခုကို ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။ အဲဒါက “ ယခင်က ဆိုဗီယက်ယူနီယံထဲက ခွဲထွက်ခဲ့တဲ့နိုင်ငံတွေဟာ လွတ်လပ်တဲ့ နိုင်ငံတွေမဟုတ်ပါလို့ ပြောခဲ့တာပါ။ ပြင်သစ်နိုင်ငံဆိုင်ရာတရုတ်သံအမတ် လူရှားယဲ့ တိတိကျကျပြော တာက “  ဆိုဗီယက်နိုင်ငံဟောင်းတွေဟာ နိုင်ငံတကာ ဥပဒေမှာ သက်ရောက်ဘောင်ဝင်တဲ့ အဆင့်အတန်းမရှိပါဘူး။ ဘာဖြစ်လို့လည်းဆိုတော့ သူတို့ရဲ့ အချုပ်အချာအာဏာပိုင်ဆိုင်မှုကို နိုင်ငံတကာက သဘောတူအသိအမှတ်ပြုတာ မရှိလို့ပါ” လို့ပြောလိုက်တာပါ။ 

အဲဒီအဓိပ္ပာယ်အရ ယူကရိန်းဟာ လွတ်လပ်တဲ့နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံမဟုတ်ဘူးလို့ ဆိုရာရောက်ပါတယ်။ သဘာဝကျကျဘဲ အဲဒီစကားကို ယူကရိန်းသာမက တခြားဥရောပနိုင်ငံအများအပြားကပါ စိတ်ဆိုးမာန်ဆိုးနဲ့ ကန့်ကွက်တုံ့ပြန်ခဲ့ကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် ရှီက ဇီလန်းစကီးကိုဖုန်းနဲ့ စကားပြောတဲ့ အခါ ကြားနေပါ့မယ်လို့ ကတိပေးပြီး သူ့သံတမန်ရဲ့ အမှားကို အဖတ်ဆယ်ချင်ပုံရပါတယ်။ သူတို့နှစ်ယောက်ဖုန်းပြောတာက တစ်နာရီတောင်ကြာပါတယ်။ 

          အမေရိကန်ကို အရှိုက်ထိုးလိုက်တဲ့ စကား

သမ္မတ ရှီက ‘ယူကရိန်း အကြပ်အတည်းနဲ့ပတ်သက်ရင်၊ တရုတ်နိုင်ငံဟာ ငြိမ်းချမ်းရေးဖက်က အမြဲတမ်းရပ်တည်ခဲ့ပါတယ်။ အဓိက ရပ်တည်တာက ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲဖြစ်ဖို့ပါဘဲ။  တရုတ်ဟာ  မီးလောင်နေတာကို အခွင့်ကောင်းယူ အမြတ်ထုတ်ဖို့မဆိုထားနဲ့ မီးလောင်နေတာကို တခြားတစ်ဖက်က ထိုင်ကြည့်နေတာလည်းမလုပ်သလို၊ လောင်စာထပ်ထည့်တာလည်းလုပ်မှာမဟုတ်ဘူး”လို့ပြောခဲ့ ကြောင်း စီစီတီဗွီ သတင်းကဆိုပါတယ်။ ဒီစကားက ယူကရိန်းကို အဓိက လက်နက်ခဲယမ်း မီးကျောက် ထောက်ပံ့ပေးနေတဲ့ မဟာမိတ်ကြီး အမေရိကန်ကို အရှိုက်ထိုးလိုက်တဲ့ စကားပါ။ ဒီစကားနဲ့ဘဲ တရုတ်က အမေရိကန်နဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက်မှာ ရပ်ဖို့နေရာယူလိုက်ပါတယ်။ တရုတ်ရဲ့ နောက်ခြေလှမ်းက ကိယက်ဗ်ကို တရုတ်အစိုးရရဲ့ ဥရောပအာရှရေးရာ အထူးကိုယ်စားလှယ်စေလွှတ်ပြီး ယူကရိန်းပြဿနာဖြေရှင်းဖို့ သက်ဆိုင်သူအားလုံးနဲ့ တွေ့ဆုံစကားပြောမှာပါ။ 

               ယူကရိန်းသမ္မတရဲ့ အကောင်းမြင်မှု 

သူတို့နှစ်ဦးရဲ့ဖုန်းပြောဆိုမှုကို ဇီလန်းစကီးက “ ကျွန်တော် သမ္မတရှီကျင့်ဖျင်ကို ဖုန်းနဲ့ အဓိပ္ပာယ်ရှိတဲ့ စကားတွေ  အကြာကြီးပြောလိုက်ရပါတယ်။ ဒီလိုဖုန်းပြောလိုက်ရတာရော၊ တရုတ်ပြည်ဆိုင်ရာ ယူကရိန်း သံအမတ်ခန့်အပ်လိုက်တာရောက ကျွန်တော်တို့နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှု အတွက် တွန်းအားဖြစ်စေပါလိမ့်မယ်” လို့ မှတ်ချက်ပေးပါတယ်။ ဒီမှတ်ချက်က ယဉ်ကျေးပေမဲ့ တိကျ ရေရာမှုမရှိတဲ့စကားပါ။ ပြဿနာက ဇီလန်းစကီး အနေနဲ့ တရုတ်ရဲ့ငြိမ်းချမ်းရေးအစီအစဉ်ကို လက်ခံလိုက်ပြီလား၊ တရုတ်က ကြားဝင်စေ့စပ်ပေးမဲ့ ရုရှားနဲ့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးကို လက်ခံလိုက်ပြီလား၊ ရှင်းရှင်းလင်းလင်းသူဘာမှပြောမသွားပါဘူး။ 

ဇီလန်းစကီးက ဖုန်းပြောဆိုမှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး “ အခုဆိုရင် ယူကရိန်းနဲ့ တရုတ်အကြားဆက်ဆံရေးကို စွမ်းအင်သစ်တွေထပ်ဖြည့်ဖို့ အခွင့်အလမ်းသစ်တွေရှိနေပါပြီ။ ကျွန်တော်တို့ဟာ အခြေခံမူတွေနဲ့ စည်းမျဉ်းများအပေါ် တည်ဆောက်မဲ့ငြိမ်းချမ်းရေးကိုရရှိဖို့  တရုတ်ရဲ့နိုင်ငံရေးသြဇာကို အသုံးပြုဖို့လည်း အခွင့်အရေးရခဲ့ပါပြီ” လို့ပြောသွားပါတယ်။ 

အမှန်စင်စစ်အားဖြင့် ယူကရိန်းနဲ့ တရုတ်ဟာ ဆက်ဆံရေးကောင်းရှိခဲ့ပါတယ်။ တရုတ်ဟာ ယူကရိန်းရဲ့ အကြီးဆုံးကုန်သွယ်ဖက်နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ တရုတ်ကလည်း ယူကရိန်းအပေါ်မှာ ဘာလီ၊ ပြောင်း၊ သံသတ္တု စတာတွေအပြင် ကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာ အထောက်အကူပစ္စည်းတွေကို မှီခိုအားထား ခဲ့ရပါတယ်။ တကယ်တော့ ယူကရိန်းဟာ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ဒုတိယအကြီးဆုံး လက်နက် ပစ္စည်းထောက်ပံ့ သူပါ။ စိတ်ဝင်စားဖို့ကောင်းတဲ့ တစ်ချက်က တရုတ်ရဲ့ ပထမဆုံးလေယာဥ်တင် သင်္ဘောလျောင်နင်ဟာ ယူကရိန်းဆီကရတာပါ။ ယူကရိန်းကလည်း အဲဒီ သင်္ဘောကို ၁၉၉ဝ ခုနှစ်တွေတုန်းက ဆိုဗီယက်ကစွန့်ကြဲလိုက်လို့ရခဲ့တာပါ။ ဒါကို ကိယက်ဗ်က ပီကင်းကို ပြန်လည် ရောင်းချပေးခဲ့တာဘဲဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီနောက် တရုတ်ရေတပ်က ပြင်ဆင်မွမ်းမံပြီး ၂ဝ၁၂ ခုနှစ်မှာ စတင်တာဝန် ထမ်းစေခဲ့ပါတယ်။ ဒါတွေကို ကြည့်ရင် တရုတ်နဲ့ ယူကရိန်းတို့ရဲ့ ဆက်ဆံရေးနက်ရှိုင်းခဲ့ပုံကို မှန်းဆလို့ရပါတယ်။

အခုတော့ အခြေအနေတွေက ပြောင်းလဲခဲ့ပါပြီ။ ရုရှားက ယူကရိန်းကို ကျူးကျော်တိုက်ခိုက်လိုက်တဲ့ အတွက် အခြေအနေက လုံးဝပြောင်းပြန်ဖြစ်သွားခဲ့ပါတယ်။ တရုတ်က ရုရှားနဲ့ နီးကပ်တဲ့ ဆက်ဆံရေးရှိတဲ့ နိုင်ငံပါ။ ဒါကြောင့် အခုဖြစ်နေတဲ့ စစ်ပွဲကိုတောင် ကျူးကျော်စစ်လို့တောင် မသုံးနှုန်းပါဘူး။ တရုတ်က အကြပ်အတည်းလို့သာ သုံးနှုန်းပါတယ်။ ဒါက တိတိကျကျ ရေရေရာရာမရှိတဲ့ အသုံးအနှုန်းပါ။ ဒါကြောင့်လည်း ယူကရိန်းက တရုတ်ရဲ့ ရည်ရွယ်ချက်အပေါ် သတိထားနေတာပါ။ ဒါ့ပြင် ယူကရိန်းမှာက တရုတ်နဲ့ ရန်ဘက်ဖြစ်နေတဲ့ အမေရိကန်လို မဟာမိတ်တွေလည်း ရှိနေပါတယ်။ 

 ဖုန်းဆက်စကားပြောခဲ့တဲ့အပေါ် တုန့်ပြန်သံများ

အမေရိကန်တွေက ခေါင်းဆောင်နှစ်ယောက်ကြားဖုန်းဆက်စကားပြောဆိုမှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး၊ အိမ်ဖြူ တော်အရာရှိ ဂျွန်ကာဘီက “ သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်နဲ့ သမ္မတ ဇီလန်းစကီးတို့အကြား ဖုန်းဆက် စကားပြော ဆိုတဲ့ သတင်းကို ကျွန်တော်တို့ ကြိုဆိုပါတယ်။ ဒါဟာ ကောင်းတဲ့ကိစ္စလို့ ကျွန်တော်တို့ထင်ပါတယ်။ အခုအချိန်ခါမှာတော့ အဓိပ္ပာယ်ရှိတဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးအရွေ့တစ်ခု၊ ဒါမှမဟုတ် အစီအစဉ်တစ်ခု၊ ဒါမှမဟုတ် အဆိုပြုချက်တစ်ခုဆီကို ဦးတည်နေပြီလားဆိုတာ ကျွန်တော်တော့ မထင်ပါဘူး”။ အဓိပ္ပာယ်က အမေရိကန်တွေကတော့ သံသယရှိနေတယ်လို့ ဆိုချင်တာပါ။  

ဥရောပရဲ့သဘောထားကတော့၊ ဘယ်လိုငြိမ်းချမ်းရေးမျိုးယူမှာလဲဆိုတာက ကိယက်ဗ် အပေါ်မှာဘဲ မူတည်တယ်လို့ပြောပါတယ်။ “အခုအချိန်မှာတော့ ကျွန်တော်တို့က ယူကရိန်းကို ဆက်လက်ထောက်ခံ ပေးနေမှာပါ။ ကျွန်တော့်အနေနဲ့ သမ္မတရှီနဲ့ သမ္မတဇီလန်းစကီးတို့အကြား ဖုန်းဆက်စကားပြောတာကို အလွန်ကြိုဆိုပါတယ်။” လို့ အီးယူရဲ့ နိုင်ငံခြားရေးတာဝန်ခံ ဂျိုးဇက်ဘော်ရဲလ် ကပြောလိုက်ပါတယ်။ 

ရုရှားကလည်း ခေါင်းဆောင်နှစ်ယောက်ကြား ဖုန်းဆက်စကားပြောဆိုတာကို ကြိုဆိုပါတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ မော်စကိုအနေနဲ့က စစ်ကိုဆက်လက်တိုက်ချင်နေတဲ့သဘောပါ။ 

“ကျွန်တော်တို့ဟာ ရုရှားအနေနဲ့ သူရည်မှန်းထားတဲ့ ပန်းတိုင်အားလုံးရရှိဖို့နဲ့ ယူကရိန်းပဋိပက္ခကို အမြန်ပြီးဆုံး စေနိုင်တဲ့ ဘာကိုပဲဖြစ်ဖြစ်ကြိုဆိုဖို့ အသင့်ပါဘဲ။ သူတို့ရဲ့ ထုတ်ပြန်ပြောကြားချက်နဲ့ ပတ်သက်ရင်တော့ ဒါဟာ သူတို့ရဲ့ ကိုယ်ပိုင်ဆုံးဖြတ်ပိုင်ခွင့်ရှိတဲ့ ပြဿနာပါ။ သူတို့အချင်းချင်း အပြန် အလှန်ပြောကြားတဲ့ ပြဿနာပဲဖြစ်ပါတယ်။” လို့ ကရင်မလင်က ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဒီမီထရီ ပက်စ် ကော့ဗ်ကပြောပါတယ်။ ဒါတွေက ခေါင်းဆောင် နှစ်ယောက်ကြားက ဖုန်းစကားပြောဆိုမှုနဲ့ပတ်သက်တဲ့ တုန့်ပြန်ချက်တွေဘဲဖြစ်ပါတယ်။ 

        ဘာကြောင့် တရုတ်က တက်ကြွနေသလဲ

အခု ရှီကျင့်ဖျင်က ဘာဖြစ်လို့ ယူကရိန်းပြဿနာကို စိတ်ဝင်စားနေရတာလဲ၊ ကြားဝင်စေ့စပ်ပေးဖို့ ဘယ်လို အကြောင်းအရာတွေက တွန်းဆော်နေတာလဲဆိုတဲ့ နောက်ကွယ်က အကြောင်းတွေ ကြည့်ကြပါစို့။ ရှီဟာ သူ့ကို ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင်ကြီး တစ်ယောက်အဖြစ် ရှုမြင်ခံရဖို့ဆိုတာက တကယ့်ကို ဆွဲဆောင်မှုရှိတဲ့ ကိစ္စပါ။ ဒါပေမဲ့ အဲဒီထက်ပိုတာက တရုတ်နဲ့ ဥရောပရဲ့ ဆက်ဆံရေးကို ပိုမိုတိုးတက်ကောင်းမွန်စေချင်တာ။ နောက်ပြီး ဥရောပကိုလည်း အမေရိကန်နဲ့ ခွဲထုတ်ချင်နေတာ။  အနောက်တိုင်းမဟာမိတ်တွေအကြားမှာ သပ်တစ်ခုရိုက်သွင်းချင်တာနဲ့  အမေရိကန်ရဲ့ သြဇာကို အားနည်းသွားစေချင်တာ စတာတွေက ပိုအဓိကကျမယ်ထင်ပါတယ်။ 

အဲဒီလိုလုပ်နေတာက သူ့လမ်းအတိုင်းသွားနေပါပြီ။ ဒါပေမဲ့ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါနဲ့ ယူကရိန်းစစ်ပွဲဖြစ်လာတဲ့အတွက် ဥရောပအနေနဲ့ တရုတ်နဲ့ ဆက်ဆံရေးကို ပြန်လည်သုံးသပ်တာတွေ လုပ်ရပါတော့တယ်။ အမေရိကန်ရဲ့ တရုတ်အပေါ်ဆင်နွှဲတဲ့ ကုန်သွယ်ရေးစစ်ပွဲကလည်း ဥရောပသမဂ္ဂကို ဖိအားတွေပေးပါတယ်။ 

ဒါကြောင့် တရုတ်က ဒီလထဲမှာ နှစ်လိုဖွယ်ကောင်းတဲ့ တန်ပြန်တိုက်စစ်ဆင်ပါတယ်။ ပထမ ပြင်သစ်သမ္မတ မက်ခရွန်ကို စည်းရုံးဖို့ ကြိုးစားပါတယ်။ ထိုင်ဝမ်ကိစ္စမှာ  ဥရောပသမဂ္ဂအနေနဲ့ တရုတ်နောက်ကိုရော၊ အမေရိကန်နောက်ကိုပါ မလိုက်သင့်ဘဲ အမှီခိုကင်းတဲ့ မဟာဗျူဟာ ရှိသင့်တယ်လို့ ပြင်သစ်သမ္မတက ပြောလာတဲ့အထိ စည်းရုံးနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ 

ဒီလို အကန့်အသတ်ရှိတဲ့ ရလဒ်ကောင်းတစ်ချို့ရခဲ့ပေမဲ့ လစ်သူယေးနီးယားနဲ့ ကုန်သွယ်ရေးစစ်ပွဲက ပိုပြင်းထန်လာပါတယ်။ နောက်ပြီး အီးယူက တရုတ်ကို ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့ WTO မှာ စိန်ခေါ်ပါတယ်။  

အခြေအနေတွေကို ပိုဆိုးရွားသွားစေတာက ပြင်သစ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ တရုတ်သံအမတ်က ယခင် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံဟောင်းတွေရဲ့ အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်ဆိုင်မှုကို မေးခွန်းထုတ်ခဲ့တာ ပဲဖြစ်ပါတယ်။ ဒီကိစ္စက သံတမန်လောကမှာ မုန်တိုင်းတစ်ခုလို ပူပူညံညံဖြစ်လာပြီး ပီကင်းကိုပါ အနေရခက်စေခဲ့ပါတယ်။ 

ဒါကြောင့်မို့ ပီကင်းအနေနဲ့ မျှတပြီးဘက်မလိုက်တဲ့ကြားခံအောင်သွယ်သူ တစ်ယောက်အနေနဲ့ အများက အမြင်ပြောင်းလဲလာအောင် ကြိုးစားရတာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် သမ္မတရှီကျင့်ဖျင်အနေနဲ့ သမ္မတ ဇယ်လန်းစကီးကို စတင်ဖုန်းခေါ်ဆိုပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးအောင်သွယ်တော်လုပ်ဖို့ ပြောဆိုရတာ ပဲဖြစ်ပါတယ်။ 

ဒါပေမဲ့ ယူကရိန်းကို အဓိကအားပေးထောက်ခံနေတဲ့ အမေရိကန်က၊ တရုတ်သြဇာတက်သွားမယ့် ဒီလိုပွဲကို လိုလိုလားလားမရှိဘူးဆိုရင်၊ ဒီဆွေးနွေးပွဲဖြစ်ဖို့နဲ့ အောင်မြင်ဖို့က လွယ်ကူပါ့မလားလို့ မေးခွန်းထုတ်စရာဖြစ်နေဆဲပါ။

ရည်ညွှန်း -  အိန္ဒိယ သတင်းဌာနတစ်ခုဖြစ်သော Firstpost ၏ China's Xi Jinping Calls Ukraine's Zelensky to Discuss Peace with Russia | Vantage with Palki Sharma