Htay Oung (NSS) - နိုဝင်ဘာ ၈

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်လနီးပါးခန့်က အမေရိကန်နိုင်ငံမှာ ရောက်ရှိနေစဉ် မီဇိုရမ်ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် “လယ်ဒူဟိုးမား” က သူတို့ “ဇိုလူမျိုးများ” အိန္ဒိယနိုင်ငံမှာ ပြန်လည်ပေါင်းစည်းရေးကိစ္စအကြောင်းကို ပြောဆိုခဲ့တယ်လို့ သတင်းများ ပျံ့နှံ့ခဲ့ပါတယ်။ ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်က အဲဒီလိုပြောဆိုခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ ကိစ္စဟာ ဘာမှအငြင်းပွားစရာမရှိကြောင်း မီဇိုရမ်အစိုးရသတင်းရင်းမြစ်များက အတည်ပြုတယ်လို့ နယူးဒေလီအခြေစိုက် NDTV က နိုဝင်ဘာ ၅ ရက်မှာ ရေးသားပါတယ်။

စက်တင်ဘာ ၂ ရက် အမေရိကန်နိုင်ငံ မေရီလန်းပြည်နယ် “မီဇိုနေ့” အခမ်းအနားကျင်းပစဉ် လယ်ဒူဟိုးမားက ပြောဆိုခဲ့ခြင်း ဖြစ်ကြောင်း၊ ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်ဟာ အိန္ဒိယနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနထံမှ ခွင့်ပြုချက်ရယူပြီး အမေရိကန်သို့ သွားရောက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်တယ်လို့ သိရှိရပါတယ်။

မြန်မာနဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အကြား ပထဝီနိုင်ငံရေး မဟာဗျူဟာမြောက် မီဇိုရမ်ပြည်နယ်ဟာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ အရှေ့ မြောက်ဖျား ပြည်နယ် ၇-ခုမှာ ပါဝင်ပြီး “မီဇို” ဆိုတာ “ဇို လူမျိုး” လို့ အဓိပ္ပါယ် ရပါတယ်။ ဗြိတိသျှကိုလိုနီလက် အောက်မှ အိန္ဒိယနိုင်ငံလွတ်လပ်ရေး ရရှိ စဉ် အာသံပြည်နယ်ရဲ့ “လူရှိုင်းတောင်တန်းခရိုင်” ဖြစ်ခဲ့ပြီး ခရစ်ယာန် ဘာသာဝင် ဇိုလူမျိုးတို့ရဲ့ တောင်းဆိုချက်အရ ၁၉၈၇ ခုနှစ်မှာ ပြည်နယ်သစ်တစ်ခုအဖြစ် သီးခြားခွဲထုတ်ခဲ့ပါ တယ်။ 

စုစုပေါင်း လူဦးရေ (၁)သန်းကျော်ခန့်ရှိတဲ့ ဇိုလူမျိုးတို့ကို  ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဘက်မှာ သာဒူး “ရှေးကူကီး” လို့ လူသိ များပြီး မြန်မာပြည်ဘက်မှာ ဗြိတိသျှတို့ သတ်မှတ်ခဲ့တဲ့အတိုင်း ချင်းမျိုးနွယ် “လူရှိုင်း” လို့ ခေါ်ကြပါတယ်။ အမှန်တော့ ကူကီးဆိုတာ အတွင်းပိုင်း ဝေးလံခေါင်ဖျား တောင်တန်းဒေသနေထိုင်သူများလို့ ဆိုလိုပြီး မီဇိုမျိုးနွယ်များ မှာ နှောင်းကူကီး-ပါဝီ-လာခါ-လိုင်-ရှန်ဒူး စသဖြင့် ထပ်မံကွဲ ပြားပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံ မကွေးတိုင်းရဲ့ ထက်ဝက် ခန့်သာ ကျယ်ဝန်းတဲ့ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်တစ်ဝှိုက်ဟာ အိန္ဒိယနိုင်ငံအတွက်လည်း ဇိုမျိုးနွယ်တူ အုပ်စုကွဲ ၆၀ ထက်မနည်း နေထိုင်ရာဒေသဖြစ်နေပြီး အဲ့ဒီအနက် ၅၀ ခန့်ဟာ မြန်မာဘက်မှာ ရောက်ရှိနေပါတယ်။ အခုလို ကွဲပြားရ ခြင်းဟာ ဒေသတွင်း သမိုင်းတလျောက် ဝင်ရောက်လာတဲ့ အချိန်ကာလ ကွာခြားမှုနဲ့ ပြောင်းရွှေ့ စိုက်ပျိုး အသက်မွေးပုံ အလေ့အထကြောင့် ဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

၁၄ ရာစု စောစောပိုင်းတည်းက အိန္ဒိယနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံကြား နေထိုင်ခဲ့ကြသူ မီဇိုအချို့ကို ဖဆပလ အစိုးရလက် ထက် ဆန္ဒမဲရရှိဖို့ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ခေါ်သွင်းခဲ့ကြောင်း အထောက်အထားများ တွေ့ရှိရပါတယ်။ မြန်မာ ဘက်မှာ လူဦးရေ ၂၅၀,၀၀၀ - ၄၀၀,၀၀၀ ခန်ရှိပြီး ချင်းပြည်နယ်နဲ့ စစ်ကိုင်းတိုင်း ကလေးခရိုင်တဝှိုက်မှာ အများဆုံး ပျံ့နှံ့လျှက် ရှိပါတယ်။ 

၁၉၅၉-၁၉၆၀ ခုနှစ် အငတ်ဘေးကျရောက်စဉ် နယူးဒေလီရဲ့ စီမံကိုင်တွယ်ပုံကို မကျေနပ်တဲ့ ဆန္ဒပြပွဲတွေဟာ နောက်ပိုင်းမှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံမှ သီးခြားခွဲထွက်ရေး “မီဇိုအမျိုးသားတပ်ဦး” MNF ရဲ့ လက်နက်ကိုင် ပုန်ကန်မှုဖြစ် လာခဲ့ပါတယ်။ ‘ဒါပေမယ့် ၁၉၇၁-ခုနှစ်မှာ အစိုးရနဲ့ MNF အကြား ငြိမ်းချမ်းရေး စတင်ဆွေးနွေးခဲ့ပြီး မီဇိုဒေသကို သီးခြားပြည်နယ်အဖြစ် အာသံမှ ခွဲထုတ်ခဲ့ကြပါတယ်။ မြန်မာ့ယဉ်ကျေးမှုဟာ မီဇိုတို့အပေါ် လွှမ်းမိုးမှု မရှိပေ မယ့် မီဇိုရမ်ပြည်နယ်ရဲ့ နိုင်ငံရေးမတည်ငြိမ်မှုတွေနဲ့ ယခု နောက်ပိုင်း မြန်မာနိုင်ငံဘက်မှ စစ်ဘေးရှောင် ဒုက္ခ သည်များလှိုင်းဂယက်ဟာ နှစ်နိုင်ငံစလုံးအပေါ် ရိုက်ခတ် လျှက်ရှိနေပါတယ်။ 

၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလတုန်းက ရွေးကောက်ပွဲကို အနှောက်အယှက်ကင်းစွာ ကျင်းပလိုလျှင် နိုင်ငံအတွင်း (စိန့်မာတင်ကျွန်းပေါ်) မှာ လေတပ်အခြေစိုက်စခန်းဖွင့်လှစ်ခွင့်ပြုဖို့ နိုင်ငံခြားတိုင်းပြည်တစ်ခုက ကမ်းလှမ်းဖူးကြောင်း အဲ့ဒီအချိန် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ်တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူ ရှိတ်ဟာစီနာက ပြောခဲ့ပါတယ်။ ၂၀၀၉-ခုနှစ်ကတည်းက နိုင်ငံကို ဦးဆောင်ခဲ့သူ အသက် ၇၇-နှစ်အရွယ် ဟာစီနာဟာ ဆန္ဒမဲပေးသူ အလွန် နည်းပါးတဲ့ အဲ့ဒီရွေးကောက်ပွဲမှာ အနိုင်ရရှိပြီး ပဉ္စမသက်တမ်းကို ဆက်လက်တာဝန်ထမ်းဆောင်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။

ကမ်းလှမ်းတယ်ဆိုတဲ့ ပြည်ပနိုင်ငံရဲ့ အမည်ဖော်ပြခြင်း မရှိပဲ "လူဖြူ" လို့သာ ရည်ညွှန်းခဲ့တဲ့ ရှိတ်ဟာစီနာဟာ  ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံရဲ့ အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်နယ်မြေ အစိတ်အပိုင်းကို စွန့်လွှတ်တဲ့နည်းလမ်းနဲ့ အာဏာရ ယူလိုခြင်း မရှိကြောင်း၊  ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်ဒေသမှာ သူတို့အကျိုးစီးပွားတည်ဆောက်လိုတဲ့ နိုင်ငံရပ်ခြား တိုင်းပြည်က ပြည်တွင်းရေးမှာ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်လျှက်ရှိပြီး အဝါမီလိဂ်အစိုးရကို မတည်မငြိမ်ဖြစ်စေရန် နည်း အမျိုးမျိုးနဲ့ ဆက်လက်ကြိုးပမ်းနေကြောင်း သတိပေးခဲ့တယ်လို့  ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်သတင်းစာများနဲ့ NDTV (27 May 2024) က ရေးသားခဲ့ဖူးပါတယ်။ 

အဲဒီ လူဖြူတိုင်းပြည်ဟာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံတို့အကြားမှာ သီးခြားခရစ်ယာန်နိုင်ငံထူထောင်ရန် ရည် ရွယ်ချက်ရှိတယ်လို့လည်း ဟာစီနာက ပြောပါတယ်။ သူ့အပေါ် မကောင်းကြံစည်မှုများ အပါအဝင် စိန်ခေါ်မှု များနဲ့ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်တဲ့ အန္တရာယ်များကြားမှာ တိုင်းပြည်အပေါ် သစ္စာရှိစွာ အခိုင်အမာ ဆက်လက်ရပ်တည် နေပြီး ပြည်ပဖိအားပေး တောင်းဆိုမှုများကို လိုက်လျောရန် ငြင်းဆန်ခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒါ့ပြင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အပေါ် ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုများ ချမှတ်ခြင်းဖြင့် ပို့ကုန်များကို ဝယ်ယူသူ မရှိအောင် ဖန်တီး နေတယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။ အဲဒီအချိန် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံမှာ ဟာစီနာရာထူးမှ နှုတ်ထွက်ပေးရန် ဆန္ဒပြ တောင်းဆိုမှုများ ဖြစ်ပွားနေပါတယ်။ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများအတွက် RAB ခေါ် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အထူး ရဲတပ်ဖွဲ့အပေါ် အမေရိကန်က ဒဏ်ခတ်အရေးယူထားပြီး  သတင်းမီဒီယာများ အတိုက်အခံနိုင်ငံရေးသမားများ ကို ဖိနှိပ်တယ်လို့ အနောက်အုပ်စုလွှမ်းမိုးတဲ့ လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့များက စွပ်စွဲနေကြပါတယ်။ ၂၀၂၄-ခုနှစ်မှာ ကျောင်းသားများ ဦးဆောင်တဲ့ အကြမ်းဖက်ဆန္ဒပြမှုများဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားလာတဲ့အတွက် ရှိတ်ဟာစီနာလည်း သြဂုတ်လ ၅-ရက်နေ့မှာ နိုင်ငံမှ ထွက်ခွာသွားခြင်းဖြင့် အဝါမီလိဂ်အစိုးရ နိဂုံးချုပ်သွားရပါတယ်။

ရှိတ်ဟာစီနာရဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရပြုတ်ကျပြီး တစ်လ မပြည့်မီ အိမ်နီးချင်း အိန္ဒိယနိုင်ငံ မီဇိုရမ်ပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ်က နယူးဒေလီထံ ခွင့်ပြုချက်ရယူပြီး အမေရိကန်နိုင်ငံကို သွားရောက်လည်ပတ်စဉ် မိန့်ခွန်း ပြောကြားခြင်း ဖြစ်နေပါတယ်။  ၁၉၈၈ ခုနှစ် “ဇိုရိုလှုပ်ရှားမှု” ရဲ့ အဓိက ရည်ရွယ်ချက်မှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံအတွင်း ဇိုလူမျိုးတု့ိ တစ်စုတစ်စည်းတည်း ပြန်လည်ပေါင်းစည်းရေးဖြစ်တယ်လို့ ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်က ပြောပါတယ်။ ယနေ့ အိန္ဒိယ၊ မြန်မာနဲ့ ဘင်္ဂလား ဒေ့ရှ်နိုင်ငံအတွင်းရှိ ဇိုလူမျိုးတို့အနေနဲ့ကလည်း အဲ့ဒီအတိုင်းပဲ ဆန္ဒရှိပါကြသလားလို့ မေးခွန်းထုတ်လိုက်ပြီး ယ နေ့ခေတ်ရဲ့ ပထဝီနိုင်ငံရေး အခင်းအကျင်းအရ မဝေးတဲ့ တစ်နေ့မှာ ဖြစ်နိုင်ချေရှိတယ်လို့ ထင်မှတ်ကြောင်း၊ အဲ့ဒီလို ပေါင်းစည်းကြဖို့ ကံကြမ္မာက ဖန်တီးနေတယ်လို့ အရိပ်အမြွက် ပြောဆိုပါတယ်။

အမေရိကန်သို့လာရောက်ရန် ဖိတ်ကြားချက်ကို လက်ခံရခြင်းမှာ အဓိကအကြောင်းရင်းကို ရှာဖွေရန် ဖြစ် ကြောင်း၊ နိုင်ငံတိုင်းမှာ နယ်နိမိတ်တွေရှိပေမဲ့ စစ်မှန်တဲ့နိုင်ငံဟာ ဒီလိုကန့်သတ်ချက်တွေကို ကျော်လွန်လျှက်ရှိ ကြောင်း၊ ဇိုလူမျိုးတို့ဟာ မတူကွဲပြားတဲ့ အစိုးရသုံးရပ်အောက်မှာ အတင်းအကြပ် ရပ်တည်နေရပြီး ဒါဟာ ဘယ် တော့မှ လက်ခံလို့ မရတဲ့ ကိစ္စဖြစ်ကြောင်း၊ စက်တင်ဘာ ၄-ရက် အင်ဒီယာနပိုလစ် ပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ်ရဲ့ မိန့်ခွန်းတစ်ပုဒ်မှာတော့ သူတို့ ဇိုလူမျိုးတွေဟာ မတရားသဖြင့် ခွဲခြားဆက်ဆံခံနေရတယ်လို့ ပါရှိပါတယ်။ အငြင်းပွားဖွယ် အဲ့ဒီမိန့်ခွန်းများအပြည့်အစုံကို မီဇိုရမ်အစိုးရရဲ့ ပြန်ကြားရေးနဲ့ ပြည်သူ့ဆက်ဆံရေး ညွှန်ကြားမှု ဦးစီးဌာန (DIPR) ဝဘ်ဆိုက်မှာ လွှင့်တင်ထားကြောင်း သိရှိရပါတယ်။

နိုင်ငံရေးသမားများမှ ပညာရှင်များအထိ မီဇိုရမ်ဝန်ကြီးချုပ်ရဲ့ စကားကို ကြားရသူတိုင်း စိုးရိမ်ပူပန်စရာဖြစ်တယ် လို့ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့ကြပါတယ်။ တစ်ခုသောနိုင်ငံဟာ မြန်မာနဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံမှ လူအများကို သိမ်း သွင်းပြီး  ခရစ်ယာန်နိုင်ငံတစ်ခုအဖြစ် ပုံဖော်ရန် ရည်ရွယ်နေကြောင်း ရာထူးမှဖြုတ်ချခံရသူ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဝန် ကြီးချုပ် ရှိတ်ဟာစီနာ ပြောကြားခဲ့သလို ရွေးကောက်ခံအရာရှိတစ်ဦးက ပြည်ပမှာ တစ်စုံတစ်ရာသော နည်း လမ်းဖြင့် ကျင့်ကြံသင့်သလားလို့ မေးခွန်းထုတ်စရာ ဖြစ်နေပါတယ်။ အိန္ဒိယဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကို သစ္စာ ခံသူ တစ်ဦးဦးက  အမျိုးသားရေးအပေါ် ဆန့်ကျင်ကွဲလွဲစွာ ပြောဆိုနိုင်ခြင်း ရှိ-မရှိ လူပြောစရာဖြစ်ရပါတယ်။ အိန္ဒိယတစ်ဝှမ်းရှိ ခရစ်ယာန်အသင်းတော်အဖွဲ့အစည်းတို့ကလည်း  ထောက်ခံခြင်း ရှိ-မရှိ၊ ပြည်နယ်ဝန်ကြီး ချုပ်ဟာ နိုင်ငံခြား အင်အားကြီး တိုင်းပြည်ကိုယ်စားပြောဆိုခြင်း ဟုတ်-မဟုတ်ကိုလည်း စဉ်းစားစရာဖြစ်ပါ တယ်။

လူမျိုးစု ဗဟိုပြု မွေးရပ်မြေ ဖြစ်မြောက်ရေး တွန်းအားပေးခြင်းဟာ ယနေ့ခေတ် ရောနှောနေတဲ့ လူမျိုးစုများကြား ဆက်ဆံရေးကို တင်းမာစေပြီး ပဋိပက္ခဖြစ်နိုင်ကြောင်း၊ မွေးရပ်မြေအတွက် လူဦးရေဆိုင်ရာ ပေါင်းစည်းမှုအပေါ် အလေးပေးမှုဟာ ကွဲလွဲနေပြီး ခေတ်မမီတော့ကြောင်း၊ ယဉ်ကျေးမှု ချိတ်ဆက်ခြင်းအရ ဖြစ်နိုင်ပေမယ့် နိုင်ငံအ သီးသီးတို့ရဲ့ နယ်နိမိတ်သတ်မှတ်ချက်များကြောင့် ဟိုဘက်ဒီဘက် နယ်မြေမတူတဲ့ တိုင်းရင်းသားများအချင်း ချင်း ပေါင်းစည်းရေးကို ခွင့်မပြုကြောင်း၊ ကိုလိုနီခေတ် နယ်မြေပိုင်းခြားမှုအရ သီးခြားဖြစ်သွားတဲ့ မျိုးနွယ်တူ သူများကို ပြန်လည်စုစည်းရာမှာ ကိုလိုနီခေတ် အတွေးအခေါ်များအတိုင်းဖြစ်နေတယ်လို့ ဝေဖန်သူအချို့က ထောက်ပြကြပါတယ်။

ဇိုရမ်ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ ZPM မှ လယ်ဒူဟိုးမားဟာ ၂၀၂၃-ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ရွေးကောက်ပွဲမှာ ၂၇-နေရာ အနိုင် ရရှိပြီး ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။ ၂၀၁၉-ခုနှစ်မှာ မှတ်ပုံတင်ခဲ့တဲ့ အဲ့ဒီပါတီဟာ ယခင် ရွေး ကောက်ပွဲမှာ ၈-နေရာသာ အနိုင်ရခဲ့ဖူးပါတယ်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ်မှာ ၂၆ နေရာ အနိုင်ရရှိပြီး အစဉ်အလာကြီးမားတဲ့ MNF ပါတီကတော့ ၂၀၂၃-ခုနှစ်မှာ ၁၀ နေရာသာ အနိုင်ရရှိခဲ့ပါတယ်။ 

(NDTV., 5 November 2024,” Spoke Of Unity Under India: Sources On Mizoram Chief Minister's Viral Speech” ကို ဆီလျော်အောင် ဘာသာပြန်ဆိုသည်။)