ဒေါက်တာမိုဟန်ကူးမား (NSS) - ဩဂုတ် ၂၂

(၁၈၉၀) ပြည့်နှစ်တွင် ရေတပ်သမိုင်း United States Naval War College  ၏ ဥက္ကဌဖြစ်သူ Captain Alfred Thayer Mahan  က The Influence of Sea Power upon History, 1660-1783 ဗြိတိသျှအင်ပါယာ ထွန်းကားရေးတွင် အချက်တစ်ရပ်အနေဖြင့် ရေတပ်၏ အရေးပါမှု တော်လှန်ဆန်း စစ်ချက်ကို ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ 

ပင်လယ်ရေကြောင်းများကို ဗြိတိသျှတို့ ထိန်းချုပ်ထားခြင်းသည် ၎င်း၏ဥရောပ ပြိုင်ဘက် များ ၏ ရေတပ်အင်အားကျဆင်းမှုနှင့်အတူ ကမ္ဘာ့ အင်အားကြီး စစ်ရေး၊နိုင်ငံရေးနှင့်စီးပွားရေး အင်အား ကြီး ဂရိတ်ဗြိတိန်ပေါ်ထွန်းလာရေးအတွက် လမ်းခင်း ပေးခဲ့သည်ဟု Mahan က စောဒက တက်ခဲ့သည်။  Mahan နှင့် ထိပ်တန်းအမေရိကန်နိုင်ငံရေးသမား အချို့က ဤသင်ခန်းစာများကို အမေရိကန်နိုင်ငံခြား ရေးမူဝါဒတွင် အထူးသဖြင့် နိုင်ငံရပ်ခြားတွင် အမေရိကန်ဈေးကွက်ချဲ့ထွင်ရန် ကြိုးပမ်းမှုတွင် အသုံးချနိုင် သည်ဟု ယုံကြည်ခဲ့ကြသည်။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် သူ့ကိုယ်သူ ရေကြောင်းအင်အားကြီးနိုင်ငံအဖြစ် သတ်မှတ်ပြီး မကြာသေးမီက အင်ဒို-ပစိဖိတ်နိုင်ငံအဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။ အင်ဒို-ပစိဖိတ်အယူအဆကို ကွယ်လွန် သူ ဂျပန်ခေါင်းဆောင် ရှင်ဇိုအာဘေးက (၂၀ဝ၇) ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် ပထမဆုံး ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့သည်။ 

အိန္ဒိယပါလီမန်သို့ ပြောကြားခဲ့သည့် မိန့်ခွန်းတစ်ခုတွင် ၎င်းက “ယခုအခါ ပင်လယ်နှစ်စင်း၏ မြစ်ဆုံကို စတင်မည့်အချိန်ကို ရောက်ရှိနေပြီဖြစ်သည်။ ယခုအခါ ပစိဖိတ်နှင့်အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာတို့သည် လွတ်လပ်မှုနှင့် သာယာဝပြောရေးပင်လယ်များအဖြစ် ဒိုင်းနမစ်တွဲဖက်မှုကို ဆောင်ကြဉ်းလာနေပြီ ဖြစ်သည်” ဟုကြိုတင် ပြောကြားခဲ့သည်။

(၂၀ဝ၄) ခုနှစ် အာရှဆူနာမီအတွင်း အမေရိကန်၊ ဂျပန်၊ အိန္ဒိယနှင့် ဩစတြေးလျတို့အကြား အ လွတ်သဘော ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို တည်ဆောက်ပြီးနောက်၊ လေးနိုင်ငံဆိုင်ရာ လုံခြုံရေး ဆွေးနွေး ပွဲ (နောက်ပိုင်းတွင် Quad ဟု ရည်ညွှန်းမည်) ကို (၂၀ဝ၇) ခုနှစ်တွင် ကွယ်လွန်သူ ဂျပန်ခေါင်းဆောင် ရှင်ဇိုအာဘေးက အကြံပြုခဲ့သည်။ သို့သော် (၂၀ဝ၈) ခုနှစ်ထိတွင် ဩစတြေးလျနှင့်အိန္ဒိယနှစ်နိုင်ငံစလုံး က တွန့်ဆုတ်မှုကိုဖော်ပြတဲ့ အချိန်အခါမျိုးမှာ ကနဦး စိတ်အားထက်သန်မှု ပျောက်ကွယ်သွားခဲ့ပြီး Quad  ကို အမှန်တကယ် ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ရန် မတ်လ (၂၀၁၈) ခုနှစ်အထိ အချိန်ယူခဲ့ရသည်။

ဤအသစ်ပြန်လည်လုပ်ဆောင်မှုအပေါ် ပထမဆုံးတုံ့ပြန်မှုတစ်ခု၌ ထိုအချိန်က (ယခု) တရုတ် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Wang Yi က ၎င်းသည် ပင်လယ်ရေမြှုပ်ကဲ့သို့ လွင့်စင်သွားမည့် “ ခေါင်းစီးကို ဖမ်းဆုပ်ခြင်း” ဖြစ်သည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည့်အချက်အားဖြင့် ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေးသည် သိသာထင်ရှားလှ ပေသည်။ မှန်ပါသည်။ Quad သည် ယခုထက်တိုင် တည်ရှိနေပြီး ပင်လယ်ရေမြှုပ်ကဲ့သို့ ပျောက်ကွယ် သွားခြင်းမှ ကင်းဝေးကာ အားကောင်းသည်ထက် ကောင်းလာပြီး တရုတ်ပြည်၏ စိုးရိမ်ပူပန်နေရခြင်း နှင့်မလုံခြုံခြင်းတို့ကို များစွာဖြစ်ပေါ်စေပါသည်။ ဒီအကြောင်းကို နောက်မှဆက်ပြောပါမည်။ 

ပင်လယ်ရေကြောင်း ဆက်သွယ်ရေး လမ်းကြောင်းများကို ပွင့်လင်းမြင်သာစွာထားရှိရန်နှင့် စည်း မျဉ်း စည်းကမ်းအခြေခံသော ရေကြောင်းဆိုင်ရာ အစီအမံကို ထောက်ခံအားပေးသည့် ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံ များအတွက် အဘယ်ကြောင့် အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသသည် အရေးကြီးကြောင်း နားလည်ရလွယ်ကူပါသည်။ ထိုဒေသသည် ကမ္ဘာ့လူဦးရေ ထက်ဝက်ကျော်နေထိုင်ရာ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ GDP ၏ ၆၀ ရာခိုင်နှုန်းနှင့် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးတိုးတက်မှု၏ သုံးပုံနှစ်ပုံအထိ ပါဝင်သည်။

ဂျပန်ခေါင်းဆောင် အာဘေး၏ ဉာဏ် အမြော်အမြင်ရှိမှုဖြင့် အိန္ဒိယနှင့် ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ နှစ်ခုလုံး ၏ အရေးကြီးသောရှုမြင်သုံးသပ်ချက်တွင် ပင်လယ်ရေကြောင်းလုံခြုံရေးသည် ခွဲခြား၍ မရနိုင်သလို ဖယ်ရှား၍မရဟု ငြင်းခုံခြင်းဖြင့် သရုပ်ဖော် ထားသည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ ဩစတြေးလျနှင့် ဂျပန်တို့အတွက် ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာသည် ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံးနှင့် အနက်ရှိုင်းဆုံး သမုဒ္ဒရာဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာ့ မျက်နှာပြင်၏ (၃၀) ရာခိုင်နှုန်းကျော်ကို လွှမ်းခြုံ ထားသည်။ ဤနေရာတွင်တည်ရှိသော သတ္တုများ၊ ရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့၊ ငါးဖမ်းရန်နေရာများ စ သည်တို့၏ စီးပွားရေးဆိုင်ရာ အရေးပါမှုကို ကျော် လွန်၍ မရနိုင်ပါ။ ရာသီဥတုနှင့် စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံမှုကြောင့်လည်း အရေးကြီးသည်။ အလားတူပင် ပထဝီဝင် နိုင်ငံရေးရှုထောင့်မှကြည့်လျှင် တရုတ်သည် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုကို ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ ထဲမှ ထွက်သွားစေလိုသည်။ သို့မှသာ သူသည် ထိုနေရာတွင် ဦးအဆောင်ဦးရွက်နေရာရနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ 

တရုတ်က အမေရိကန်ကို ပစိဖိတ်ဒေသတွင်း စီးပွားရေးလုပ်ရန်မရှိသည့် ပြင်ပအင်အားကြီး နိုင်ငံအဖြစ်ရှုမြင်ပြီး ပစိဖိတ်ဒေသကို ၎င်း၏ကိုယ်ပိုင် အိမ်ခြံမြေအဖြစ် ယူဆသည်။ တစ်ဖက်တွင်မူ အမေရိကန်သည် သူ့ကိုယ်သူ အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသကို အင်အားကြီးနိုင်ငံတစ်ခုအဖြစ် မှတ်ယူထားပြီး ယင်းဒေသကို ၎င်း၏လုံခြုံရေးနှင့် သာယာဝပြောရေးတွင် အရေးပါသောအချက်အဖြစ် အသိအမှတ်ပြု သည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် အင်ဒို-ပစိဖိတ် ဒေသတွင် ၎င်း၏ရေရှည်ရပ်တည်မှုနှင့် ကတိ ကဝတ် များကို ခိုင်မာစေရန် သန္နိဋ္ဌာန်ချထားကြောင်း ထုတ်ဖော်ပြောကြားခဲ့သည်။ 

ဤအချက်အရ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ပစိဖိတ်ကျွန်းစုများအပါအဝင် အရှေ့မြောက် အာရှနှင့် အရှေ့တောင်အာရှမှ တောင်အာရှနှင့် သမုဒ္ဒရာပိုင်းအထိ ဒေသ၏နေရာတိုင်းထောင့်တိုင်းကို အာရုံစိုက်ရန် ရည်ရွယ်ထားသည်။ လျင်မြန်စွာ ပြောင်းလဲနေသော မဟာဗျူဟာအခင်းအကျင်းတွင်၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ၎င်း၏အကျိုးစီးပွား များကို အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသတွင် အခိုင်အမာရပ် တည်ပြီး ၎င်း၏အရင်းနှီးဆုံးမဟာမိတ်များနှင့် မိတ် ဖက်များနှင့်အတူ ဒေသတွင်းကိုအားကောင်းစေမှ သာလျှင် ၎င်း၏အကျိုးစီးပွားတိုးတက်နိုင်မည်ဟု ယုံ ကြည်ပါသည်။

အိန္ဒိယသည် Quad နိုင်ငံများနှင့် ပူးပေါင်း လုပ်ဆောင်ရန် ဆုံးဖြတ်ခြင်းသည် ကြီးမားသော သွင်းကုန်၏ မဟာဗျူဟာမြောက် လှုပ်ရှားမှုဖြစ်သည်။ ထိုဆုံးဖြတ်ချက်သည် စစ်အေးတိုက်ပွဲ ပြီးဆုံး ချိန်မှစ၍ အိန္ဒိယ၏ အရေးအကြီးဆုံးပထဝီဝင်နိုင်ငံရေး မဟာ ဗျူဟာဟုပင် ဖော်ပြနိုင်သည်။ ဤအရေးကြီးသော လှုပ်ရှားမှု၏ အကြောင်းရင်းမှာ ဒေသတွင်း၌ တရုတ် နိုင်ငံ၏ ရန်လိုသော ဒီဇိုင်းများ ကို ဦးစွာ ခြေရာခံရန် လိုအပ်သည်။ 

အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာတွင် အမြဲတမ်း ရေ ကြောင်းသွားလာခွင့်ရှိသည်ဟု တရုတ်က ယုံကြည်သည်။ ၎င်းသည် (၂၀ဝ၈) ခုနှစ်၏ မကြာသေးမီက ခေတ်ဟောင်းလက်ရာဖြစ်သည်။ တရုတ်က ယုံကြည်ထား သည်မှာ ၎င်းကို “အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ” ဟုခေါ်ဆိုသော်လည်း အိန္ဒိယ၏သမုဒ္ဒရာမဟုတ်ဟု သေချာပါသည်။ သို့သော်လည်း တောင်တရုတ် သို့ မဟုတ် အရှေ့တရုတ်ပင်လယ်သို့ ရောက်ရှိလာသည့်အခါ တူညီသော ယုတ္တိကို ဝန်ခံခြင်းမရှိပေ။ ဒါက တရုတ်ပင်လယ်မဟုတ်ဘူးလို့ ထပ်တူထပ်မျှ ငြင်းခုံ နိုင်ပါသည်။ အိန္ဒိယအတွက် တရုတ်က စိန်ခေါ်ချက် နှစ်ခုရှိသည်၊ တစ်ခုက ရေကြောင်းနှင့် နောက်တစ်ခု က တိုက်ကြီးဖြစ်သည်။ 

အိန္ဒိယသည် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ သို့မဟုတ် ဟိမဝန္တာတောင်တန်းများကို တရုတ်နိုင်ငံက လွှမ်းမိုး ထားရန် ခွင့်မပြုပေ။ ဟိမဝန္တာတောင်တန်းမှာ ဆောင် ရွက်သမျှတာဝန်ကို သူ့ဘာသာသူထမ်းရမည်ဟု အိန္ဒိယက သိပါသည်။ သို့သော်လည်း အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ တွင် အိန္ဒိယသည် ၎င်း၏လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များနှင့် မိတ်ဆွေများထံမှ အကူအညီရယူနေပြီး တရုတ်ကို တန်ပြန်ရန် ဗဟုနှစ်ဖက် သို့မဟုတ် အသေးစားအုပ် စုများ ဆက်တိုက်ပြုလုပ်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ ယင်းသည် တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယကြား သိသိသာသာ ပါဝါ ကွဲပြားမှုအပေါ် ခိုင်လုံသော အကဲဖြတ်မှုအပေါ် အခြေခံထားသည်။

အမေရိကန်နှင့် ၎င်း၏အနောက်အုပ်စု မဟာမိတ်များသည် ပစိဖိတ်ဒေသကို ပိုမိုအာရုံစိုက် နေကြောင်း အိန္ဒိယက သတိပြုမိသည်။ ယင်းကြောင့် အိန္ဒိယသည် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာတွင် ၎င်း၏ကိုယ်ပိုင် အစပျိုးမှုများစွာကို လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ယင်းတို့အနက်အချို့မှာ- အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာဒေသ၏ ထင်ရှား သော ပြည်နယ်များကြားတွင် ရေကြောင်းပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှုကို တိုးမြှင့်ရန် ကြိုးပမ်းသည့် Indian Ocean Naval Symposium၊ SAGAR သို့မဟုတ် ဒေသတွင်းအားလုံးအတွက် လုံခြုံရေးနှင့် တိုးတက်မှု၊ အိန္ဒိယ၊ သီရိလင်္ကာ၊ မော်လ်ဒိုက်နှင့် မောရစ်သျှတို့ ပါဝင်သည့် ကိုလံဘို လုံခြုံရေးညီလာခံ၊ ရေကြောင်း လုံခြုံရေး ဆိုင်ရာ ခြိမ်းခြောက်မှုများကို တိုက်ဖျက်ရန် ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများကို မြှင့်တင်ပေးသည့် သတင်း အချက်အလက် ပေါင်းစပ်စင်တာ-အိန္ဒိယ သမုဒ္ဒရာဒေသတို့ဖြစ်သည်။ 

နောက်ဆုံးတွင် အိန္ဒိယသည် ၎င်း၏အဖွဲ့ဝင်များကို ၎င်းတို့၏ကမ်းရိုးတန်းရှိ ရေကြောင်းများ ကို အပြည့်အဝ  စောင့်ကြည့်နိုင်စေရန် ရည်ရွယ်သည့် လေးနိုင်ငံလုံခြုံရေးဆွေးနွေးမှုဖြစ်သည့် Indo-Pacific Partnership for Maritime Domain Aware­ness (IPMDA) ၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။

ဤအရာအားလုံးကို ဆိုလိုသည်မှာ၊ ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေးသည် အရေးကြီးသော အင်ဒို-ပစိဖိတ် ဒေသရှိ မတူညီသောနိုင်ငံများ၏ မဟာဗျူဟာကို ဆက်လက်မောင်းနှင် နေမည်ဖြစ်သည်။