ရဲထွန်း (သီပေါ) (NSS) - ဇွန် ၁၇

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်းများစွာက အမေရိကန်နဲ့ ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံတို့အကြားမှာ ရေနံအတွက် လုံခြုံရေးလို့ ရိုးရိုးရှင်းရှင်းမြင်နိုင်တဲ့ ကောင်းမွန်တဲ့ဆက်ဆံရေးရှိခဲ့ပါတယ်။ ဆော်ဒီက ရေနံရောင်းပေးတယ်။ အတုံ့အလှည့်အားဖြင့် အမေရိကန်က ဆော်ဒီအာရေဗျရဲ့ လုံခြုံရေးကို အာမခံပေးတယ်။ ဒီသဘောတူညီချက်ဟာ နှစ်ပေါင်း ၇ဝ ကျော်လောက်တည်မြဲခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အခုတော့ ဒီဆက်ဆံရေးက အက်ကြောင်းထင်လာပါပြီ။ အဲဒီအခြေအနေက တရုတ်အတွက် အခွင့်သာချက်ဖြစ်လာပါတယ်။ ဒီဆောင်းပါးမှာ အဲဒီကိစ္စဆွေးနွေးကြပါစို့။ 

ဇွန်လ ဒုတိယပတ်ထဲမှာ ဆော်ဒီအာရေဗျက ရီယာဒ်မြို့မှာ ထိပ်သီးအစည်းအဝေးတစ်ခု လက်ခံကျင်းပပါတယ်။ ၁ဝ ကြိမ်မြောက် အာရပ်-တရုတ် ကွန်ဖရင့်ပါ။ အစည်းအဝေး ပထမနေ့မှာဘဲ သဘောတူညီချက် ၃ဝ ကို လက်မှတ်‌ရေးထိုးခဲ့ကြတာက အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁ဝ ဘီလျံတန် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနဲ့ အရောင်းအဝယ်စာချုပ်တွေပါ။ 

ဒါပေမယ့် ဒါက အရေးကြီးဆုံး အကြောင်းအရာမဟုတ်သေးပါဘူး။ အရေးအကြီးဆုံး ခေါင်းစဉ်က ဆော်ဒီ အာရေဗျဝန်ကြီးချုပ် မိုဟာမက် ဘင်ဆယ်လ်မန်း (Mohammed bin Salman) ရဲ့ အစ်ကိုတစ်ယောက်ဖြစ်တဲ့ စွမ်းအင်ဝန်ကြီး မင်းသား အဗ္ဗဒူလ် အဇစ် ဘင်ဆယ်လ်မန် Abdul Aziz bin Salman ရဲ့ ပြောကြားချက်ပါ။ ဆော်ဒီက တရုတ်နဲ့ ဆက်ဆံရေးနက်ရှိုင်းလာတဲ့အပေါ် အနောက်က စိုးရိမ်မကင်းဖြစ်နေမှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး မေးမြန်းတဲ့အခါ သူက “ ကျွန်တော့်အနေနဲ့ ဒီကိစ္စကို တကယ်ကို လစ်လျူရှုထားပါတယ်။ ဘာဖြစ်လို့လည်းဆိုတော့ စီးပွားရေး သမားတစ်ယောက်အနေနဲ့ အခွင့်အရေးရှိတဲ့နေရာကိုသွားရမှာဓမ္မတာဘဲလေ။ ကျွန်တော်တို့မှာ ဘာလုပ်ရမလဲဆိုပြီး ရွေးချယ်ရ ခက်နေတဲ့ ပြဿနာမရှိပါဘူး” လို့ဖြေပါတယ်။ 

ဒါက ဆော်ဒီဟာ အနောက်တိုင်းရဲ့ သံသယဖြစ်မှုကို လစ်လျရှုထားတယ်လို့ဆိုလိုက်တာပါ။ ဒါ့ပြင် သူတို့က တရုတ်နဲ့စီးပွားရေးတွေ ဒီထက်ပိုလုပ်ချင်ပါတယ်။ သူထပ်ပြောတာက “တရုတ်က ရေနံလိုအပ်ချက်မြင့်မားလာတဲ့အခါ ကျွန်တော်တို့က ဒီအခွင့်အရေးကိုဖမ်းဆုတ်ရပါလိမ့်မယ်။ တရုတ်မှာ ကျွန်တော်တို့ ဓါတုဗေဒလုပ်ငန်းတွေ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံချင်တယ်။ ရေနံစိမ်းကနေ ကုန်ချောထုတ်လုပ်တဲ့ ဓါတုဗေဒ လုပ်ငန်းတွေလုပ်ဖို့ ရည်မှန်းချက်ကြီးကြီး တွေရှိပါတယ်” လို့ပြောပါတယ်။ 

ဒါက တရုတ်နဲ့ဆက်ဆံရေး ပိုမိုနက်ရှိုင်းလာမှာပါဆိုတဲ့ ဆော်ဒီရဲ့ ရှင်းလင်းပြတ်သားတဲ့ သတင်းစကားပါ။ ဒီတော့ သေချာပေါက်ပြောနိုင်တာက ဝါရှင်တန်ဟာ ဒီအပေါ်မှာ နှစ်သက်ကျေနပ်နေမှာမဟုတ်ဘူးဆိုတာပါ။ ဒါကြောင့်ဘဲ လွန်ခဲ့တဲ့အပတ်ထဲ အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး အန်တိုနီဘလင်ကန်က  ဆော်ဒီအိမ်ရှေ့မင်းသား မိုဟာမက် ဘင် ဆယ်လ်မန်ကို ရီယာဒ်မှာ သွားတွေ့ခဲ့သလို ဆော်ဒီအရာရှိတွေနဲ့လည်း စကားပြောခဲ့ပါတယ်။ သူပေးလိုတဲ့ သတင်းစကားက “ အမေရိကန်က ဒီဒေသကို စွန့်ခွာသွားမှာမဟုတ်ဘူး။ ရီယာဒ် အနေနဲ့ ဝါရှင်တန်ကို ယုံကြည်စိတ်ချနိုင်ပါတယ်” ဆိုတာပါ။ ဒါပေမဲ့ အမေရိကန်ရဲ့ ကြိုးပမ်းမှုက ဆော်ဒီရဲ့ တရုတ်နဲ့ ပိုမိုနက်ရှိုင်းလာတဲ့ ဆက်ဆံရေးကို မဟန့်တာားနိုင်ပါဘူး။ ဘာဖြစ်လို့လည်းဆိုတော့ အမေရိကန်နဲ့ ဆော်ဒီအကြားက အပြန်အလှန် ယုံကြည်မှုမှာ အက်ကြောင်းတွေ ရှိခဲ့လို့ဖြစ်ပါတယ်။ အငြင်းပွားမှုတွေက ပေါ်ပေါ်တင်တင်ဖြစ်ခဲ့တာပါ။ ၂ဝ၁၉ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၁ ရက်တုန်းက သူသမ္မတဖြစ်ခဲ့ရင် ဆော်ဒီအာရေဗျကို လက်နက်ရောင်းပေးတော့မှာမဟုတ်ဘူး၊ ဆော်ဒီဟာ ဝါရှင်တန်ပို့စ် သတင်းထောက် ဂျာမယ် ခါရှိုဂျီကို တူရကီနိုင်ငံ အစ္စတန်ဘူလ်သံရုံးမှာ  သတ်ဖြတ် ခဲ့မှုအတွက် တန်ရာတန်ကြေးပေးရလိမ့်မယ်။ သူတို့ကို ဝိုင်းပယ်ရလိမ့်မယ်လို့ ဂျိုးဘိုင်ဒန်က ပြောခဲ့ဖူးပါတယ်။ 

လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်က ဂျိုးဘိုင်ဒန်ဟာ ဆော်ဒီအာရေဗျကို သွားရောက်လည်ပတ်ခဲ့ပြီး အိမ်ရှေ့မင်းသား မိုဟာမက် ဘင်ဆယ်လ်မန်နဲ့ တွေ့ဆုံခဲ့ပါတယ်။ ဘိုင်ဒန်က ဝိုင်းပယ်မယ်လို့ပြောခဲ့တဲ့ ဆော်ဒီကို ပြန်လည် ချော့မြှူဖို့ ကြိုးစားခဲ့ခြင်းပါ။ ဆော်ဒီက ကမ္ဘာ့စျေးကွက်ထဲတင်ပို့နေတဲ့ ရေနံ ပမာဏကို မလျှော့ချဘဲ၊  မူလအတိုင်းထိန်းထားဖို့ ဆွယ်တရားဟောခဲ့ပါတယ်။ ဒီကိစ္စက ဘိုင်ဒန်ဖြစ်စေချင်တဲ့အတိုင်း ဖြစ်မလာခဲ့ပဲ ဆော်ဒီက ရေနံထုတ်လုပ်မှုကို ပြီးခဲ့တဲ့ အောက်တိုဘာလအတွင်းက လျှော့ချဖြတ်တောက်လိုက်တဲ့ အတွက် ကမ္ဘာ့ရေနံစျေးကွက်မှာ ရေနံ၊ ဓါတ်ဆီစျေးတွေတက်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဂျိုးဘိုင်ဒန်က သူ့စကားနားမထောင်တဲ့ ဆော်ဒီအနေနဲ့ အကျိုးဆက်တွေ ခံစားရလိမ့်မယ်လို့ ခြိမ်းခြောက် ပြောဆို ခဲ့ပါတယ်။

ဘိုင်ဒန်ရဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုကို ဆော်ဒီက ဘယ်လိုတုန့်ပြန်ပါသလဲ။ သတင်းတွေအဆိုအရ အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဘလင်ကန် ရီယာဒ်ကိုမသွားခင် လတွေမှာ ဝါရှင်တန်နဲ့ ဆက်ဆံရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ပြင်းထန်တဲ့ အသုံးအနှုန်းတွေပါတဲ့ သဘောထားကို ဆော်ဒီအိမ်ရှ့မင်းသားက ပြောခဲ့တယ်လို့ဆိုပါတယ်။ သူက အမေရိကန် နဲ့ဆက်ဆံရေးကို အခြေခံအားဖြင့် အပြောင်းအလဲလုပ်မယ်လို့ ပြောပါတယ်။ အခြေခံအားဖြင့် အပြောင်းအလဲ လုပ်မယ်ဆိုတာက “သူက အမေရိကန်အစိုးရနဲ့ နောက်ဆက်ဆံတော့မှာမဟုတ်ဘူး၊ ဝါရှင်တန်ကို စီးပွားရေးအရ အကျိုးဆက်တွေ ခံစားစေရမယ်” လို့လည်း ကြိမ်းလိုက်ပါတယ်။ အဓိပ္ပာယ်က ဆော်ဒီက ရေနံထုတ်လုပ်မှု လျှော့ချ ဖြတ်တောက်တာကို အမေရိကန်က တစ်ခုခုအရေးယူမယ်ဆိုရင် ဆော်ဒီကလည်းလက်တုန့်ပြန်မယ်လို့ ဆိုလိုက်တာပါ။   

 ဒီလိုပြောလိုက်တာနဲ့ပတ်သက်ပြီး အမေရိကန် အစိုးရအရာရှိတွေက အရေးမကြီးသလိုလုပ်ကြပါတယ်။ ဒါဟာ လူတယောက်စိတ်ဆိုးနေတုန်းပြောတဲ့စကား၊ တကယ်မလုပ်ပါဘူးလို့ယူဆကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ‌ ဒီကြား ကာလမှာ အမေရိကန်တွေဟာ ဆော်ဒီနဲ့ ဆက်ဆံရေးပြန်လည်ကောင်းမွန်လာဖို့ ကြိုးစားနေကြတာတွေ့မြင်နိုင်ပါတယ်။ ဘိုင်ဒန်က ဆော်ဒီကို တစ်ခေါက်ပဲ သွားလည်ခဲ့ပေမယ့် သူ့ရဲ့ ထိပ်တန်း အစိုးရအရာရှိတွေဖြစ်ကြတဲ့ အမျိုးသား လုံခြုံရေးအကြံပေး ဂျိတ်ဆူလီဗန်၊ စီအိုင်အေ ညွှန်ကြားရေးမှုး ဝီလီယံ ဂျေဗန်း တို့ကိုစေလွှတ်ခဲ့ပြီး အခု နောက်ဆုံးမှာ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး အန်တိုနီ ဘလင်ကန်ကို သွားရောက်လည်ပတ်စေခဲ့ပါတယ်။ 

အခုတော့ ဆော်ဒီက၊  လာမဲ့ ဇူလိုင်လမှာ သူ့ရဲ့ရေနံထုတ်လုပ်မှုကို တစ်ရက် စည်တစ်သန်းအထိ လျှော့ချဖို့ဆုံးဖြတ်ချက်ချလိုက်ကြပါပြီ။ သမ္မတ ဘိုင်ဒန်က ခြိမ်းခြောက်ထားတဲ့အတိုင်း ဒဏ်ခတ်တာမလုပ်ခင်မှာ ဆော်ဒီ အိမ်ရှေ့ မင်းသားက ဆော်ထည့်လိုက်ပါပြီ။ ဒါက သမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒန်ရဲ့ ဆန္ဒကို ဗြောင်ဆန့်ကျင်လိုက်တာပါ။

ဒါတွေကြောင့် ဆော်ဒီနဲ့ အမေရိကန်အကြား ဆက်ဆံရေးတွေကို ပိုမိုဆိုးရွားသွားစေပါတယ်။ ဆော်ဒီ အရာရှိတွေက အမေရိကန်ဟာ မှီခိုအားထားလို့ မရတော့ဘူးဆိုတာကို အချက်အလက်ပေါင်းများစွာ ထောက်ပြပြီး ပြောဆိုနေကြပါတယ်။ အမေရိကန်ဟာ အာဖဂန်နစ္စတန်က ကတိုက်ကရိုက် ဆုတ်ခွာခဲ့တာကြောင့် အာဖဂန်အစိုးရ  ပြုတ်ကျသွားတာ၊  အီဂျစ်က ဟော့စနီမူဘာရတ်ကို ထောက်ခံမှုရုတ်သိမ်းဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့တာကြောင့် ၂ဝ၁၁ ခုနှစ်မှာ မူဘာရတ် ပြုတ်ကျသွားတာ စတာတွေပါဝင်ပါတယ်။ ဒါတွေကိုထောက်ပြပြီး ဆော်ဒီရဲ့ အမြင်မှာ အမေရိကန်ဟာ အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသအတွင်းမှာ လုံခြုံရေးကွန်ယက်ကို ထိန်းချုပ်ထားနိုင်တဲ့ အနေအထားကနေ ကျရှုံး နေပြီလို့ ယူဆကြပါတယ်။ 

ဒါ့ပြင် အီရန်နဲ့ ပတ်သက်ပြီးလည်း အမေရိကန် အပေါ်မှာ ဆော်ဒီက အားမရပါဘူး။ ဝါရှင်တန်အနေနဲ့ အီရန်ကို ထိန်းချုပ်ဖို့ အနည်းအကျဉ်းဘဲ လုပ်နိုင်တယ်လို့ မြင်ကြပါတယ်။ အဲဒီလို စိတ်မသက်မသာဖြစ်နေစဉ်မှာ ဘိုင်ဒန်အစိုးရအတွက် ပိုဆိုးသွားစေတာက တရုတ်ဝင်လာတာပါ။ တရုတ်က လူ့အခွင့်အရေးအကြောင်းတွေ လက်ချာမရိုက်ဘဲ  စီးပွားရေးစကားဘဲပြောပါတယ်။ နောက်ပြီး တရုတ်မှာ အီရန်နဲ့လည်း ကောင်းမွန်တဲ့ ဆက်ဆံ ရေးရှိပါတယ်။ ဒါကြောင့် တရုတ်ရဲ့ အောင်သွယ်ပေးမှုနဲ့ ဒီနှစ် မတ်လထဲမှာ ဆော်ဒီနဲ့ အီရန်တို့ဟာ သူတို့ရဲ့ ရှည်ကြာလှတဲ့ ရန်မီးကိုအဆုံးသတ်လိုက်ကြပြီး အပြန်အလှန်သံတမန်ဆက်သွယ်ရေးကို ထူထောင်ခဲ့ကြပါတော့တယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ သတင်းပတ်ထဲမှာဘဲ အီရန်ဟာ ရီယာဒ်မှာ သံရုံးပြန်ဖွင့်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီအချိန်မှာ ဘလင်ကန်က ရီယာဒ်မှာရှိနေပါတယ်။ ဒီသတင်းက အမေရိကန်တွေဆီလည်း ရောက်မှာပါ။ အမေရိကန်က အီရန်နဲ့ နျူကလီးယားစာချုပ် ပြန်လည်သက်ဝင်ရေး ကြိုးပမ်းမှုလည်း အောင်မြင်အောင်မလုပ်နိုင်ခဲ့သလို  အခု တဖန် ဆော်ဒီကိုလည်း ထိန်းမထားနိုင်တော့ပါဘူး။ 

အခုတော့ ဝါရှင်တန်က ဘလင်ကန်ကိုလွှတ်ပြီး ဆော်ဒီကို   အတိုက်အခံလုပ်တဲ့နည်းအစား တခြားနည်းနဲ့ ချည်းကပ်ဖို့ ကြိုးစားနေပါတယ်။ ချော့မော့ ဆွေးနွေးအဖြေရှာတဲ့နည်းပါ။ 

ဒါပေမဲ့ ဆော်ဒီအနေနဲ့က အမေရိကန်အပေါ် နာစရာတွေလည်းရှိ၊ ယုံကြည်မှုလည်း ပျက်ခဲ့တဲ့အပြင်၊ သူ့နေရာအစားထိုးစရာ တရုတ်ကလည်း ရှိလာနေတာကြောင့် မူလဆက်ဆံရေးအတိုင်း ပြန်ကောင်းလာဖို့ မမြင်သေးပါကြောင်း။ 

Ref- Why China's Deepening Ties with Saudi Arabia Has Got US Worried | Vantage with Palki Sharma

- Saudi - US Feud: MBS Threatened US with Economic Costs | Vantage on Firstpost

- Brent crude price rises after Saudi Arabia agrees to cut oil output

- Oil rises on Saudi plan to deepen output cuts from July