Htay Oung (NSS) - စက်တင်ဘာ ၁၆ 

စက်တင်ဘာ ၁၃ ရက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ မြို့တော် ဒါကာနဲ့ စစ်တကောင်းမြို့တို့မှာ ဟိန္ဒူဘာသာဝင်တို့က အင်အားထောင်သောင်းချီတဲ့ ချီတက်ကန့်ကွက်ဆန္ဒပြခဲ့ကြပါတယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့ သြဂုတ်လ ၈ ရက်က ယခင် ဝန်ကြီးချုပ် ရှိတ်ဟာစီနာ ပြုတ်ကျသွားပြီးနောက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံအတွင်း လူနည်းစု ဟိန္ဒူဘာသာဝင်တို့ တိုက်ခိုက်ခံနေရကြောင်း၊ ကျူးလွန်သူများကို အမြန်ဆုံး အရေးယူ အပြစ်ပေးရေးအတွက် တောင်းဆိုကြတယ်လို့ နယူးဒေလီအခြေစိုက် “အီကော်နောမစ်တိုင်းမ်” (14 September 2024) က ရေးသားပါတယ်။

နိုင်ငံအတွင်း ဘာသာရေးဆိုင်ရာ သဟဇာတဖြစ်မှုကို ထိန်းသိမ်းကြရန်  ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ကြားဖြတ်အစိုးရ အကြံပေး အရာရှိချုပ် မိုဟာမက်ယူနွတ်စ်က တောင်းဆိုကြောင်း ရုပ်သံမိန့်ခွန်းပြောကြားအပြီး နှစ်ရက်အကြာ နိုင်ငံတွင်း  မြို့ကြီးများရဲ့လမ်းများပေါ်မှာ ဟိန္ဒူဘာသာဝင်တို့က အခုလို ဆန္ဒပြခြင်းဖြစ်ပါတယ်။

ရှိတ်ဟာစီနာ ထွက်ပြေးသွားပြီးနောက် ဖွဲ့စည်းခဲ့တဲ့ ကြားဖြတ်အစိုးရဟာ တစ်ရပ်တည်းသာရှိတဲ့ “ဂျာတီယာ ဆန်ဆတ်ဒ်” ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်လွှတ်တော်ကို ဖျက်သိမ်းထားပါတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲပြုလုပ်ပြီး ဝန်ကြီးချုပ်သစ် ခန့်အပ်နိုင်သည်အထိ ကြားဖြတ်အစိုးရအဖွဲ့မှာဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဖွဲ့စည်းပုံဥပဒေအရ ရှိတ်ဟာစီနာလက်ထက် သမ္မတ ဖြစ်သူက မူလအတိုင်း ဆက်လက်တာဝန်ယူပါတယ်။ စုစုပေါင်း အဖွဲ့ဝင် ၂၃ ဦးပါ အစိုးရအဖွဲ့မှာ နိုင်ငံတဝန်း လူထု အုံကြွမှုဖြစ်ပွားစဉ် ဆန္ဒပြခေါင်းဆောင်များနဲ့ ကျောင်းသားခေါင်းဆောင်များက ဝန်ကြီးဌာနအသီးသီးရဲ့ အကြံပေး အရာရှိများအဖြစ် တာဝန်ယူပြီး “မိုဟာမက် ယူနွတ်” က အကြံပေးအရာရှိချုပ်ဖြစ်ပါတယ်။ ရှိတ်ဟာစီနာအစိုးရ လက်ထက် ဝန်ကြီးများမှာ ရာထူးမှ ဖယ်ရှားခြင်းခံရပြီး အချို့မှာ လူထုအုံကြွမှုဖြစ်ပွားစဉ် အကြမ်းဖက် သတ်ဖြတ်မှု များအတွက် ဖမ်းဆီးခံထားရပါတယ်။ 

တိုက်ခိုက်မှုကျူးလွန်သူများကို အမြန်ဆုံး အရေးယူ အပြစ်ပေးရေး၊ လူနည်းစုရေးရာ ကိုယ်စားလှယ်ခန့်အပ် ရေးနဲ့ ဝန်ကြီးဌာနအဆင့်တစ်ခု သီးခြားဖွဲ့စည်းရေး၊ သေဆုံးသူများအတွက် လျော်ကြေးပေးရေးအပါအဝင် အချက် ၈ ချက် ကို တောင်းဆိုကြောင်း ဟိန္ဒူဘာသာဝင်တို့က ဆိုင်းဘုတ်များ ကိုင်ဆောင်လှည့်လည်ကြပါတယ်။  ဆန္ဒပြပွဲများကို လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များက အနီးကပ်စောင့်ကြည့်ခဲ့ကြောင်းလည်း တွေ့ရှိရပါတယ်။

စစ်တကောင်းမြို့ ဟိန္ဒူဘာသာဝင်များရဲ့ဆန္ဒပြပွဲများမှာ အလားတူ တောင်းဆိုကြတဲ့အပြင် ဟာစီနာအစိုးရ ပြုတ်ကျစေခဲ့တဲ့ ကျောင်းသားဆန္ဒပြပွဲများရဲ့ ညှိနှိုင်းရေးမှူးများအနေနဲ့ ၎င်းတို့နဲ့ ၁၅ ရက်အတွင်း တွေ့ဆုံရန်လည်း တောင်းဆိုခဲ့ကြပါတယ်။ လျော်ကြေးငွေပေးအပ်ရေး၊ ပြန်လည်ထူထောင်ပေးရေး အပါအဝင် ယခု တောင်းဆိုချက် များကို မဖြေရှင်းမချင်း အိမ်ပြန်ကြမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။

စစ်တကောင်း ဟိန္ဒူဆန္ဒပြသူတွေသာ မွန်းလွဲ ၃ နာရီအချိန် ဂျမဲလ်ခန်နယ်မြေမှာ စုရုံးကြပြီး သူတို့ဘာသာဝင်များ အနေနဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံမှာပဲ ဆက်လက်နေထိုင်ရန် ဆုံးဖြတ်ထားကြောင်း ကြေညာချက်ထုတ်ပြန်ပါတယ်။ သတင်းမီဒီယာများဟာ သူတို့ရဲ့အသံကိုဖော်ပြပေးခြင်းမရှိဘဲ လစ်လျူ့ရှု့ထားကြတယ်လို့ စွပ်စွဲကြပါတယ်။ မျိုးနည်းစုများ တိုက်ခိုက်ခံရတဲ့သတင်းနဲ့ပတ်သက်ပြီး “ပရိုသွန်အယ်လို” နေ့စဉ်သတင်းစာ တစ်စောင်သာ ရေးသား ဖော်ရပြီး အာဏာပိုင်များအနေနဲ့ သတိပြုသင့်တယ်လို့ ဆန္ဒပြသူတစ်ဦးက တိုက်တွန်းပါတယ်။

ညနေ ၄ နာရီ ၃ဝ မိနစ် ဒါကာမြို့မှာတော့ ဆန္ဒပြသူများစုဝေးတဲ့ ရှာဘက်ဆုံမှာ ယာဉ်ကြောများ ပိတ်ဆို့ကုန်ပါ တယ်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဟိန္ဒူဘာသာအသင်း အများအပြားပါဝင်တဲ့ “စန်နာတာနီ အိုဒီခါ အန်ဒိုလမ်” အဖွဲ့အစည်းက ကြီးမှူးကျင်းပတဲ့ဆန္ဒပြပွဲကို လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့များက အနီးကပ် စောင့်ကြည့်နေခဲ့ပါတယ်။

ဆန္ဒပြပွဲများနဲ့ပတ်သက်ပြီး ပြင်သစ်နိုင်ငံ ပါရီအခြေစိုက် လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့အစည်းဖြစ်တဲ့ “ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် တရားမျှတမှု ဖော်ဆောင်ရေးအဖွဲ့” (JMBF) ကတော့ ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်ခံနေရတဲ့ လူနည်းစုများအတွက် နက်ရှိုင်းစွာ စိုးရိမ်ပူပန်မိတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ နေအိမ်များ၊ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများနဲ့ ဝတ်ပြုရာနေရာများကို ဖျက်ဆီးခြင်းဟာ လူ့အခွင့်အရေးကို ပြင်းထန်စွာ ချိုးဖောက်ခြင်းဖြစ်တယ်လို့ မှတ်ချက်ပေးပါတယ်။

ဝန်ကြီးချုပ် ရှိတ်ဟာစီနာ ပြုတ်ကျပြီးနောက် အိန္ဒိယနဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့်ရှ်နိုင်ငံအကြား ခရီးသွားလာမှုများ လျော့ ကျလာကြောင်း၊ တစ်ချိန်က လူစည်ကားခဲ့တဲ့ အိမ်နီးချင်းနှစ်နိုင်ငံအကြား ဘတ်စ်ကား၊ မီးရထားနဲ့ လေကြောင်း ကူးသန်းသွားလာမှုများဟာ ယခုအချိန်မှာ ခရီးသည် မရှိသလောက်ဖြစ်နေပြီး စီးပွားရေးအရ ဂယက်ရိုက်ခတ် မှာကို စိုးရိမ်စရာကောင်းလောက်တယ်လို့ “ဒါကာ ထရိုင်ဗြွန်း” (13 September 2024) က ရေးသားပါတယ်။ 

ဟာစီနာဖြုတ်ချခံရကာစမှာ အိန္ဒိယက ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အတွက် ဗီဇာဝန်ဆောင်မှုများကို ရပ်ဆိုင်းခဲ့ပါတယ်။  များမကြာမီ ဗီဇာထုတ်ပေးခြင်းများကို ပြန်လည်စတင်ခဲ့ပေမယ့် အကန့်အသတ်များရှိနေပါတယ်။ ယခုအခါ ဗီဇာများကို ဆေးဝါးကုသမှု ခံယူရန် နဲ့ ကျောင်းသားများအတွက်သာ ထုတ်ပေးနေပြီး အလုပ် (သို့မဟုတ်) ခရီးသွား လာရန်အတွက် ဗီဇာလျှောက်ထားသူ နည်းပါးလာပါတယ်။ ဒါကြောင့် ခရီးသွားလုပ်ငန်းများမှာ ဝန်ဆောင်မှုပေးနေ တဲ့ လေကြောင်းလိုင်းများမှာ ငွေကြေးအခက်အခဲများ ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့ရပါတယ်။

အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံနဲ့ ခရီးသွားလာမှု သိသိသာသာ ကျဆင်းသွားကြောင်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် မြို့ပြလေကြောင်း အာဏာပိုင်၊ မီးရထားနဲ့ ဆိပ်ကမ်းအာဏာပိုင်တို့က အတည်ပြုပါတယ်။ ဒါကာနဲ့ အိန္ဒိယမြို့ကြီးတွေအကြား ပျံသန်းနေတဲ့ လေကြောင်းခရီးစဉ်တွေမှာ လက်မှတ်ကြိုတင်မှာယူမှု နည်းပါးလာပြီး ပယ်ဖျက်မှု များပြားလာကြောင်း ခရီးသည် ၆ဝ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၇ဝ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ကျဆင်းလာတာကို တွေ့ရှိရတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ 

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံရှိ လေဆိပ်များမှာ လုံခြုံရေးအစီအမံများကို တိုးမြှင့်ထားခြင်းကြောင့် အိန္ဒိယဘက်ကို သွား လာရန် နှောင့်နှေးမှုများနဲ့ စိတ်ချလက်ချ ခရီးသွားရန် ဆုံးဖြတ်ရခက်တဲ့အထိ ဖြစ်လာပါတယ်။ ခရီးသည်ရရှိမှု နည်းပါးလာတဲ့အတွက် “အဲအင်းဒီးယား” နဲ့ “ယူအက်စ်ဘင်္ဂလား” တို့လို လေကြောင်းလိုင်းတွေမှာ ပျံသန်းမယ့် အချိန်ဇယားကို လျှော့ချခဲ့ရပါတယ်။ ဘင်္ဂလားနိုင်ငံ “နိုဗိုအဲ” လေကြောင်းလိုင်းဆိုရင် “ဒါကာ-ကာလ ကတ္တား” ခရီးစဉ်များကို ရပ်ဆိုင်းလိုက်ရတဲ့အထိပါပဲ 

လေကြောင်းကုမ္ပဏီတွေဟာ ခရီးသည်များကို ပိုမိုဆွဲဆောင်ရန် ပရိုမိုးရှင်း အမျိုးမျိုးနဲ့ကြိုးပမ်းခဲ့ပေမယ့် ခရီးသည် ရရှိမှု ကျဆင်းမြဲ ကျဆင်းနေတာကြောင့် ငွေကြေးအခက်အခဲနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရပါတယ်။ ဥပမာအားဖြင့် အိန္ဒိယသို့ လေကြောင်းခရီးစဉ်များကို လျှော့ချခဲ့ရတဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် “ယူအက်စ်လေကြောင်းလိုင်း” ဆိုရင် ကုမ္ပဏီလည်ပတ်မှု ကုန်ကျစရိတ်များကို ကာမိရန် မနည်းရုန်းကန်နေရပါတယ်။ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံနဲ့ ပျံသန်းပြီး ဝင်ငွေရှာဖွေတဲ့ လေကြောင်းလိုင်းတွေအတွက် အိန္ဒိယခရီးသည်အရေအတွက် ကျဆင်းမှုဟာ လေကြောင်းလိုင်းများရဲ့ လုပ်ငန်း လည်ပတ်မှုနဲ့ အမြတ်အစွန်းကို များစွာ ထိခိုက်စေပါတယ်။

(Economic Times., 14 September 2024,” Hindu protests erupt in Bangladesh demanding action against community attacks” ကို #HtayOung, #OungMarine ဆီလျော်အောင် ကောက်နှုတ်ဘာ သာပြန်ဆိုသည်။)