Htay Oung (NSS) - မတ် ၂

ယမန်နေ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရ်ှနိုင်ငံ ဒါကာမြို့ ဘေလီလမ်း မီးလောင်ကျွမ်းမှုမှာ လူပေါင်း ၄၆ ဦးသေဆုံးခဲ့ပြီး ဆေးရုံရောက်ရှိသွားသူများမှာလည်း အသက်ဘေးစိုးရိမ်ရရတဲ့ အခြေအနေရှိပါတယ်။ သေဆုံးသူ ၃၉ ဦးတို့ရဲ့ အမည်နာမများကို အာဏာပိုင်တို့က ဖော်ထုတ်နိုင်ခဲ့ပြီး ၃၅ လောင်းကို သက်ဆိုင်ရာမိသားစုများခံ လွှဲပြောင်းပေးခဲ့ပြီးဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ မည်သူမည်ဝါမှန်း မသိရသေးတဲ့ ရုပ်အလောင်း ၆ လောင်းရှိနေပါတယ်။ အဲဒီအထဲ ကိုယ့်ဆွေမျိုးသားချင်း သေဆုံးသွားကြောင်း ခိုင်လုံမှန်ကန်ပြီး ယူကျုံးမရ ဖြစ်ရပေမယ့် ဘယ်အလောင်းလည်းလို့ အတိအကျ မပြောနိုင်ပဲ ရှိနေတယ်လို့ ဒါကာထရိုင်ဗြွန်းက ယနေ့ (မတ်လ ၂ ရက်) မှာ ရေးသားပါတယ်။ 

နာမူးအမည်ရှိ ဘရာ့စ်တက္ကသိုလ် စတုတ္ထနှစ်ကျောင်းသား လူငယ်လေးရဲ့ ရုပ်အလောင်းကို သောကြာနေ့ ရုံးဖွင့်ချိန်အထိ ကျန်ရစ်သူမိသားစုတို့က မျက်ရည်စက်လက်နဲ့ ရှာဖွေနေကြဆဲဖြစ်ပါတယ်။ ကြာသပတေးနေ့ည ဘေလီလမ်း ကာချိဘိုင် ဒန်ပေါက်ဆိုင်မှာ နာမူးကို သူငယ်ချင်း ၃ ယောက်နဲ့အတူ နောက်ဆုံးတွေ့မြင်ခဲ့ရတာပါ။

မနေ့ညတည်းက နာမူးရဲ့အလောင်းကို ရှာဖွေဖို့အတွက် ဆေးရုံတစ်ရုံပြီးတစ်ရုံ ကူးခဲ့ပေမယ့် ဘာသတင်းမှ မရခဲ့လို့ သူဘယ်မှာ ရောက်နေတယ်ဆိုတာ မသိရသေးဘူးလို့ သူ့ရဲ့ ဦးလေးနဲ့ အဒေါ်ဖြစ်သူတို့က မချိတင်ကဲ ပြောရှာပါတယ်။ 

အလားတူ ဆော့ဖ်ဝဲအင်ဂျင်နီယာ မင်ဟာဂျူအီစလမ် အပါအဝင် ပျောက်ဆုံးနေသူတို့ရဲ့ မိသားစု၀င်များကလည်း ဒါကာဆေးဘက်ဆိုင်ရာကောလိပ်ဆေးရုံ ရင်ခွဲရုံမှာ သောကမီးတငြီုးငြီးနဲ့ ထပ်မံရောက်ရှိနေကြောင်း မြင်တွေ့ခဲ့ရပါတယ်။

ရင်ခွဲရုံအပြင်ဘက်မှာ မင်ဟာဂျူးရဲ့ မိခင်၊ ညီမနဲ့ မိသားစု၀င်တို့ကတော့ ဆုံးရှုံးသွားကြောင်း အမှန်ဖြစ်တဲ့ သူတို့ရဲ့ မိသား၀င်ရဲ့ ရုပ်အလောင်းကို ဘယ်သူဘယ်ဝါပါဖြစ်ကြောင်း ဘာ့ကြောင့်များ အတည်မပြုနိုင်တာလည်းလို့ တွေးတောရင်း ခြေမကိုင်မိ လက်မကိုင်မိ ဖြစ်နေရှာပါတယ်။

မနေ့ညတည်းက မင်ဟာဂျူးတစ်ယောက် အိမ်ပြန်ရောက်မလာပဲ ဖုန်းဆက်လို့လည်း မရတော့ပါဘူး၊ နောက်တော့ သူ ကာချိဘိုင်ဒန်ပေါက်ဆိုင်ကို သွားတယ်လို့ သူ့မိတ်ဆွေတစ်ယောက်က အသိပေးပါတယ်။

ရင်ခွဲရုံကို ရောက်ရှိနေတာ မီးလောင်ခံထားရတဲ့ ရုပ်အလောင်းတွေဖြစ်ပြီး တစ်ချို့ဆိုရင် လုံး၀နီးပါး မီးလောင်ပျက်စီးနေကြောင်း၊ ဒါပေမယ့် ဝမ်းဗိုက်ပေါ်က ထူးခြားတဲ့ အမှတ်အသားနဲ့ ဝတ်ဆင်နေကျ လက်ပတ်နာရီကို ကြည့်ရှုပြီး မင်ဟာဂျူးဖြစ်ပါတယ်လို့ ပြောပြထားကြောင်း၊ DNA စစ်ဆေးမှုအတွက် နမူနာယူထားပြီး ရလဒ်ကို စောင့်ဆိုင်းနေတယ်လို့ သူ့ရဲ့ သူငယ်ချင်းတစ်ဦးက ပြောပါတယ်။

ပြင်းထန်စွာ မီးလောင်ခံထားရတဲ့ ရုပ်အလောင်းတွေဟာ အပေါ်ယံအမြင်တစ်ခုတည်းနဲ့ ဘယ်သူဘယ်ဝါပါလို့ တပ်အပ်သေချာ ပြောဆိုရန် ခက်ခဲပါတယ်။ သေဆုံးသူအမှန်ကို ရွေးထုတ်နိုင်ဖို့အတွက် ဘိုင်အိုမက်ထရစ်ဆိုင်ရာ အချက်အလက်တွေကို ကောက်ယူထားကြောင်း တချို့ကိစ္စတွေမှာ လုံခြုံရေးအရလည်း ဆောင် ရွက်နေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်၊ အလောင်းအသားစ နမူနာများကို DNA စစ်ဆေးပြီး အထောက်အထားအတည်ပြုချက်အရ သက်ဆိုင်သူဆွေမျိုးသားချင်းများထံ လွှဲပြောင်းပေးအပ်ရန် ဒါကာခရိုင် တွဲဖက်တရားရုံးက အမိန့်ချမှတ်ထားပါတယ်။

(ကမ္ဘာပေါ်မှာ သက်ရှိသတ္တဝါအမျိုးပေါင်း မြောက်များစွာကို တွေ့ရှိရပြီး မျိုးတုန်းပျောက်ကွယ်သွားတဲ့ သက်ရှိတွေကို ဖယ်ထုတ်လိုက်ရင်တောင် လက်ရှိအသက်ရှင်နေဆဲ သတ္တဝါအရေအတွက် သန်းချီရှိနေပါတယ်။ သိပ္ပံပညာဟာ သက်ရှိလောကမှာ သွင်ပြင်လက္ခဏာ တူညီပုံအရ ကျောရိုးရှိ၊ ကျောရိုးမဲ့ အုပ်စုကြီး ခွဲခြားထားပြီး သတ္တဝါ တစ်မျိုးချင်းစီအလိုက် နှစ်လုံးတွဲအမည်ပေးစနစ်နဲ့ အတိအကျသတ်မှတ်ထားပါတယ်။ အဲ့ဒီ အမည်နှစ်ခုပေါင်းစပ်မှသာ ဘာသတ္တဝါဖြစ်ကြောင်း အတိအကျဖော်ထုတ်နိုင်ပါလိမ့်မယ်။

ဥပမာ အိမ်ကြောင်ရဲ့ အမည်ဟာ “ဖိလစ်စ်ဒိုမက်စတီးကား“ ဖြစ်ပြီး ဖိလစ်ဆိုတာ ကျား၊ ခြင်္သေ့၊ ကျားသစ် ကြောင်မျိုးရင်း၀င် လို့ အဓိပ္ပါယ်ရပါတယ်။ သူ့နောက် “ဒိုမက်စတီးကား” “ အိမ်နေ“ ဆိုတာ ပေါင်းလိုက်မှ ကျွန်တော် တို့ အနီးအနားမှာ ရှိတဲ့ “မြောင်“ ဖြစ်သွားပါတယ်။

ဒီနေရာမှာ “ ဘူဖိုရှနိုင်ဒါ (၁၇၉၉)” လို့ ဆိုလိုခြင်းဟာ ၁၇၉၉-ခုနှစ်မှာ ရှနိုင်ဒါအမည်ရှိ သိပ္ပံပညာရှင်က အမည်ပေးခဲ့တဲ့ ဖားပြုပ်တစ်မျိုးဖြစ်ပါတယ်။ ရှနိုင်ဒါဟာ သူတွေ့ရှိခဲ့တဲ့ ဖားပြုတ်ရဲ့ ပြင်ပသွင်ပြင်များသာမက ဖားပေါင်းများစွာအနက် အဲ့ဒီဖားပြုပ်မှာသာ တွေ့ရတဲ့ ထူးခြားချက်များကိုလည်း အသေးစိတ် မှတ်တမ်းတင်ပြီး သူတို့ဆီက တက္ကသိုလ်ကြီးများမှာ ယနေ့တိုင် မပျက်မစီး သိမ်းဆည်းထားပါတယ်။ 

ဂျပန်နိုင်ငံမှာ တွေ့ရတဲ့ ဖားပြုပ်တစ်မျိုးကို သိပ္ပံအမည်ပေးချင်လို့ “ဘူဖိုရှနိုင်ဒါ“ နမူနာကို ကြည့်ရအောင် ခဏငှားပါလို့ အာမခံ ကတိက၀တ်များနဲ့ တိုကျိုတက္ကသိုလ်လိုမျိုးက မေတ္တာရပ်ခံလျှင်တောင် အတော်စဉ်းစားမှာ ဖြစ်ပြီး ရေမီးရှားတက္ကသိုလ်တစ်ခုခုက ဆိုရင်တော့ အမြည်းလုပ်ချင်လို့ ဟုတ် မဟုတ် သံသယဖြစ်ခံရပါလိမ့်မယ်။  

ဘိုင်အို မက်ထရစ်ဆိုတာ လူတစ်ဦးချင်းစီဖြစ်ကြောင်း ခွဲခြားသတ်မှတ်ပေးဖို့အတွက် ထူးခြားတဲ့လက္ခဏာများအရ တိုင်းတာ သို့မဟုတ် တွက်ချက်ရန် အချက်အလက်များဖြစ်ပါတယ်။ အဆိုပြုသူတစ်ဦးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထူးခြားချက်၊ ပုဂ္ဂလိကသွင်ပြင်လက္ခဏာ၊ မျက်နှာပုံပန်းသဏ္ဍာန်၊ (ကမ္ဘာပေါ်မှာ ထပ်တူ နှစ်ယောက် မရှိနိုင်တဲ့ ) လက်ဗွေရာ၊ မျက်၀န်း စကင်ဖတ်ခြင်းနဲ့ (သွေးအုပ်စုတို့လို) ဇီ၀ဆိုင်ရာ နမူနာအချက်အလက်တို့အရ မည်သူမည်ဝါဖြစ်ကြောင်း အတိအကျ ဖော်ထုတ် သို့မဟုတ် စိစစ်ရေးသက်သေခံကတ် ထုတ်ပေးနိုင်ပါတယ်။

မည်သူ မည်ဝါမှန်း အတိအကျ မသိရပဲ သေဆုံးစာရင်း ထည့်သွင်းခြင်းဟာ လူ့အဖွဲ့အစည်းကြီးတစ်ခုမှာ အလွန်ကြောက်စရာ ကောင်းပါတယ်။ ရာဇ၀တ်မှု တစ်ခုခုမှာ အလောင်းဖျောက်ခြင်းလည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ စိတ်ကြွဆေး လက်ကြီးကုန်ကူးမှုကျူးလွန်သူ တရားခံ သူဌေးဦးဖြူနေရာမှာ ဆိုင်ကယ်ကယ်ရီ မောင်ဖြူက အစားထိုး ထောင်ကျခံသွားခြင်း၊ ကျပ်သိန်းပေါင်း သောင်းချီလိမ်လည်ပြီး သေပြီဟု တရား၀င်ဖြစ်စေကာ အခြားနေရာမှာ အမည်သစ်နဲ့ ဘွားကနဲ ပေါ်လာအောင် “လူထုံကူးခြင်း” အတွက်လည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

ဘေလီလမ်း မီးလောင်မှုမှာတော့ သေဆုံးသူတို့ရဲ့ မိဘဆွေမျိုးသားချင်းတို့ဟာ သူတို့ရဲ့ မိသားစု၀င်ဖြစ်သူရဲ့ ရုပ်အလောင်းကို ထုတ်ယူ မရပဲ ဖြစ်နေပါတယ်။ ဒီနေရာမှာ ဒါကာခရိုင်တွဲဘက် မတရားသူကြီး အဲ့လေ တရား သူကြီးက တားဆီးတယ်ဆိုတာ ဥပဒေနည်းလမ်းအရ လုံး၀ မှန်ကန်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် လာဘ်ပေး လာဘ်ယူ အင်မတန် ထူပြောတဲ့ တိုင်းပြည်မှာ “အပိုင်း လေး “ "အပေးလိုင်း" ကဏ္ဍကလည်း သေတဲ့ကိစ္စတောင် မလွတ်နိုင်ပဲ ဖြစ်စရာ ရှိပါတယ်။

အိန္ဒိယ၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ ထိုင်းနိုင်ငံတို့ရဲ့ လာဘ်ပေးလာဘ်ယူ အဂတိလိုက်စားမှုတွေဟာ အလွန်ကမ္ဘာကျော်ပါတယ်။ ဘယ်လောက်ဆိုးသလဲဆို ရေမီးရှားနဲ့ အဆင့်မီလောက်နီးနီး ဆိုးရွားပါတယ်။  ။သတင်းဘာသာပြန်သူ၏ သုံးသပ်ချက်ဖြစ် သည်။)

(Dhaka Tribune., 1 March 2024,” Bailey Road fire: Grief-stricken family members forced to wait for DNA identification” ကို ဆီလျော်အောင် ကောက်နှုတ်ဘာသာ ပြန်ဆိုသည်။)