Htay Oung (NP News) - ‌မတ် ၄

အိုဟိုင်းယိုးပြည်နယ် အိစ်ပါလက်စတိုင်းမြို့က ဓါတုပစ္စည်းတင်မီးရထား လမ်းချော်မှုမှာ စမ်းသပ်မှုများအရ ပုံမှန် မဟုတ်တဲ့ ဓါတုအဆိပ်ပမာဏ မြင့်မားနေကြောင်း သိပ္ပံပညာရှင်များက တင်ပြလိုက်ပါတယ်။ အဲဒီဖြစ်ရပ် နောက်ဆက်တွဲဟာ အခြားပြည်နယ်သို့တိုင် ဦးတည်သွားနေကြောင်းသိရှိရတဲ့အတွက် လူအများ ထိတ်လန့်နေကြတယ်လို့ CNN မတ်လ ၁ ရက်က ရေးသားပါတယ်။

အမေရိကန်အမျိုးသား သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာ အေဂျင်စီ (EPA) အာဏာပိုင်များက အန္တရာယ်ရှိတဲ့ စွန့်ပစ္စည်းအပိုင်းအစတွေကို ဘေးကင်းစွာ စွန့်ပစ်ဖို့အတွက် အိုဟိုင်းယိုးပြည်နယ်အတွင်း နှစ်နေရာကို အတည်ပြုခဲ့ပြီးနောက် တက္ကဆက်နဲ့ မီချီဂန်ပြည်နယ်ကို အံ့အားသင့်စရာကောင်းလောက်အောင် တင်ပို့လွှတ်လိုက်ကြပါတယ်။ ဒီအတွက် အိုဟိုင်းယိုးရဲ့ အနောက်ဖက်ကပ်ရက် အင်ဒီယားနားပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးမှူခမျာ ထိတ်လန့်တကြား စိတ်မသက်မသာ ဖြစ်နေရပါတယ်။

နောက်ထပ် နှစ်နေရာကတော့ အမွေအနှစ် စွန့်ပစ္စည်းဆိုင်ရာ ဝန်ဆောင်မှု အစီအစဉ်နဲ့ အင်ဒီယားနား ပြည်နယ်မှာ တစ်နေရာ၊ အိုဟိုင်းယိုးပြည်နယ်ထဲက အမှိုက်မီးရှို့ဖျက်ဆီးဋ္ဌာနကို တစ်နေရာဖြစ်ပြီး လာမည့် အင်္ဂါနေ့မှာ စတင်ပေးပို့မှာဖြစ်ကြောင်း၊ ခုလို မပေးပို့မီ သက်ဆိုင်ရာ ပြည်နယ်နဲ့ ခရိုင်ဋ္ဌာနများကို အသီးသီးအကြောင်း ကြားခဲ့ပြီး ဖြစ်ကြောင်း၊ ဒါပေမဲ့ သူတို့အနေနဲ့ ရွှေ့ပြောင်းပေးရမည့်နေရာကိုသာ ညွှန်ပြပေးခြင်းဖြစ်ပြီး တင်ပို့မှု ကိစ္စအရပ်ရပ်ကို “ နော့သ်ဖလော့ဆောက်သမ်” မီးရထားကုမ္ပဏီက တာဝန်ယူမှာဖြစ်တယ်လို့ EAO အာဏာပိုင်များက တနင်္လာနေ့မှာ ပြောပါတယ်။

အိုဟိုင်းယိုး အရှေ့ဖက် ပင်ဆယ်ဗေးနီးယားပြည်နယ် ဗီးဗားကောင်တီမှာ ပြည်နယ် ကျန်းမာရေးဋ္ဌာက ရင်းမြစ်စင်တာ တစ်ခုဖွင့်လှစ်ပြီး ရေတွင်းရေကန်များကို စာရင်းကောက်ယူရေး၊ ကျွမ်းကျင်သူများနဲ့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးနိုင်ဖို့ ပြင်ဆင်နေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ အခုလို စီစဉ်ရတာကလည်း အိစ်ပါလက်စတိုင်းမှာ မီးရထားလမ်းချော် မီးလောင်ရာမှ အလွန်အန္တရာယ်ကြီးတဲ့ ဗီနိုင်းလ်ကလိုရိုဒ်ဓါတုမီးခိုးငွေ့တွေဟာ အနီးကပ်ရက် ဗီးဗားကောင်တီနေ ရွာခံ ၅ဝဝဝ တို့အပေါ် ရောက်ရှိသွားလို့ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒီအတွက် အိုဟိုင်းယိုး ပြည်နယ်ဘက် ကျန်းမာရေးစင်တာမှာ ရက်သတ္တ တစ်ပတ်အတွင်း လူနာ ၁၃ဝ ရောက်ရှိလာပါတယ်။ ပင်ဆယ်ဗေးနီးယားပြည်နယ်မှာ ဓါတုပစ္စည်း ဒါဇင်ပေါင်းများစွာ တွေ့ရှိရပြီး အဲ့ဒီအနက် (၉)ခုဟာ အိစ်ပါလက်စတိုင်းမှာ ပုံမှန်တွေ့နေကျထက် ပိုများနေတယ်လို့ အေအင်အမ်နဲ့ ကာနက်ဂျီတက္ကသိုလ်များမှာ သိပ္ပံပညာရှင်များ အဆိုအရ သိရှိရပါတယ်။

ဓါတုပစ္စည်းအချို့အနေနဲ့ ပါဝင်မှု လွန်ကဲနေရင် အချိန်ကြာလာသည်နှင့်အမျှ နေထိုင်သူများရဲ့ ကျန်းမာရေးကို ထိခိုက်စေနိုင်ပါတယ်။ အပူချိန်ပြောင်းလဲခြင်း သို့မဟုတ် လေပြင်းတိုက်ခတ်ခြင်းဖြင့်လည်း ဓာတု ပစ္စည်းများဟာ လေထုအတွင်းမှာ ပျံ့နှံ့နိုင်ပါတယ်။ အိစ်ပါလက်စတိုင်းမှာ အများဆုံးတွေ့ရှိရတဲ့ ဓါတုပစ္စည်းဟာ “အက်ခရိုလင်း"လို့ခေါ်ပြီး အပင်များ၊ ရေညှိများ၊ ကြွက်များနဲ့ အဏုဇီဝသက်ရှိများကို ထိန်းချုပ်ရန်အတွက် အသုံးပြုပါတယ်။ အခန်းအပူချိန်မှာ ကြည်လင်တဲ့ အဆိပ်ရည်ဖြစ်ပြီး အရေပြား၊ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းနဲ့ ချွဲကျိအမြှေးပါးများ ရောင်ရမ်းခြင်း၊ ယားယံခြင်းတို့ကို ဖြစ်စေနိုင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

အက်ခရိုလင်းဟာ လမ်းချော် ရထားတွဲမှာ သယ်ဆောင်လာတဲ့ ဓာတုပစ္စည်းစာရင်းမှာ မပါဝင်ပေမဲ့ လောင် စာများ၊ သစ်သားနဲ့ ပလတ်စတစ်များကို လောင်ကျွမ်းနေချိန်မှာ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်တယ်လို့ နိုင်ငံတကာ ကင် ဆာသုတေသနဆိုင်ရာအေဂျင်စီမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဒီအတွက် ရေရှည်အနေနဲ့ ဒေသတွင်းမှာ ဘယ်လိုဖြစ်လာနိုင်တယ်ဆိုတာ ဘယ်သူမှ တပ်အပ် မပြောနိုင်ပါဘူး။

တွဲပေါင်း ၁၄၈ တွဲပါ မီးရထားလမ်းချော်ရာမှ ဗီနိုင်ကလိုရိုဒ်များ မီးလောင်ကျွမ်းပြီးနေပြီးနောက် ၃-ရက်အကြာ ဖေဖော်ဝါရီလ ၆ ရက် အိစ်ပါလက်စတိုင်းဒေသခံအချို့ဟာ အရေပြားနီမြန်းခြင်း၊ ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ မအီမသာဖြစ်ခြင်းနဲ့ နှာခေါင်း သွေးလျှံခြင်းဝေဒနာများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သတင်းများထွက်ပေါ်ခဲ့ပါတယ်။

အင်္ဂါနေ့ အိစ်ပါလက်စတိုင်းမြို့သို့ တတိယအကြိမ် ရောက်ရှိလာတဲ့ EPA အကြီးအကဲက လေထုနဲ့ စည်ပင်သာယာရေကို စမ်းသပ်မှုများ ဆက်လက်ပြုလုပ်နေပေမဲ့ ယခုအချိန်ထိ ဘေးအန္တရာယ်ကင်းရှင်းကြောင်း၊ ပြည်နယ် အတွင်းရေထုကို ဆက်လက်စမ်းသပ်နေကြောင်း၊ အဲဒီရထားပေါ်က ဓာတုပစ္စည်းတွေနဲ့ အဲ့ဒီကနေ ထွက်ပေါ်လာတဲ့ ဘေးထွက်ပစ္စည်းတိုင်းကို စမ်းသပ်ပြီးဖြစ်ကြောင်း၊ ရွေ့လျားဓါတ်ခွဲခန်းများလည်း ရှိနေပြီး စမ်းသပ်မှု နည်းစနစ်များက အကာအကွယ်ပေးနိုင်တယ်လို့ အခိုင်အမာ ယုံကြည်ကြောင်း၊ နော့သ်ဖလော့ မီးရထား ကုမ္ပဏီအနေနဲ့ လမ်းချော်မှုကို ထိန်းချုပ်ရာမှာ ပျက်စီး သို့မဟုတ် ညစ်ညမ်းသွားသော စက်ပစ္စည်းများအတွက် ပင်ဆယ်ဗေးနီးယားခရိုင် မီးသတ်ဌာနများကို ငွေပြန်လည်ပေးချေခြင်းအပါအဝင် သန့်ရှင်းရေးကုန်ကျစရိတ် တစ်ခုလုံးအတွက် ပေးဆောင်ရမှာဖြစ်ကြောင်းလည်း ပြောပါတယ်။

အမေရိကန် သယ်ယူ ပို့ဆောင်ရေးဝန်ကြီးဋ္ဌာနကတော့ နော့သ်ဖလော့ဖ်ဆောက်သမ်းအပါအဝင် အခြား ကုန်စည်ပို့ဆောင်ရေး မီးရထားလုပ်ငန်းများအနေနဲ့ ၂ဝ၂၅ ခုနှစ်အရောက် ပိုမိုလုံခြုံတဲ့ သိုလှောင်ကန်များနဲ့ အစားထိုးရန် ကတိပြုစေခြင်း အပါအဝင် ချက်ချင်းဆောင်ရွက်ရမည့် အချက်အတော်များများကို ချမှတ်ပေးခဲ့ပါတယ်။ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းများကို ချိုးဖောက်တဲ့ မီးရထားကုမ္ပဏီများအပေါ် အမြင့်ဆုံးဒဏ်ငွေများ တိုးမြှင့် ပေးမည့် ဥပဒေများကို ကွန်ဂရက်လွှတ်တော် ပြဋ္ဌာန်းပေးဖို၊့ မီးရထားကုမ္ပဏီ စီအီးအိုများ အနေနဲ့ကလည်း မတော်တဆမှု သတင်းပေးသူများကို အကာအကွယ်ပေးဖို့ တောင်းဆိုသွားမှာဖြစ်တယ်လို့ ဝန်ကြီးက ပြောပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ တက္ကဆက်နှင့် မစ်ချီဂန်ပြည်နယ် တာဝန်ရှိသူတွေကလည်း သူတို့ထံ အဲဒီစွန့်ပစ္စည်းတွေ ရောက်ရှိလာမှာဖြစ်ကြောင်း ကြိုတင်အကြောင်းကြားချက် မရရှိခဲ့ဖူးလို့ တိုင်ကြားကြပါတယ်။ ဒီအတွက် နော့သ်ဖလော့ဆောက်သမ် ကုမ္ပဏီအနေနဲ့ အခင်းဖြစ်ပွားရာနေရာမှ အန္တရာယ်ရှိ အမှိုက်သရိုက်များကို တင်ပို့နေခြင်းမှ ရပ်တန့်ပြီး စွန့်ပစ် ခြင်းအစီအစဉ်များကို ပြန်လည်သုံးသပ်စေရန် ဖက်ဒရယ်သဘာ ကာကွယ်ရေးအေဂျင်စီက အမိန့်ပေးလိုက်ပါတယ်။

ညစ်ညမ်း အမှိုက်သရိုက်တွေကို ထရပ်ကားစီးရေ ၂ဝ နဲ့ သယ်ဆောင်သွားတာကို တွေ့ရှိရပြီး အဲဒီအထဲက ၁၅ စီးဟာ မီချီဂန်ပြည်နယ်ကို ရောက်ရှိသွားကြောင်း၊ ကျန် ၅ စီးကတော့ အိစ်ပါလက်စတိုင်းထံ ပြန်ရောက်လာကြောင်း၊ စွန့်ပစ္စည်းအရည် ဂါလန် ၁ဝ၂ဝဝဝ ခန့်နဲ့ မြေသား ၄၅ဝဝ ကုဗကိုက်ခန့်တို့ဟာ အဲ့ဒီအထဲမှာ မပါသေးပဲ အခင်းဖြစ်နေရာမှာ ယခုတိုင် ဒီအတိုင်းရှိနေပြီး နောက်ထပ်လည်း ထွက်လာနေသေးကြောင်း၊ ဒေသခံတွေအနေနဲ့ လေထု၊ ရေနှင့် မြေဆီလွှာအတွင်းသို့ ဓါတုဗေဒအဆိပ်များ စိမ့်ဝင်သွားပြီး ဖျားနာနေကြရတယ်လို့ ပြောဆိုလျှက်ရှိကြောင်း အိုဟိုင်းယိုပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးက CNN ကို ပြောပြပါတယ်။

လမ်းချော် မီးလောင်ရာမှာ အသုံးပြုခဲ့တဲ့ မီးသတ်ရေဂါလန် (၂) သန်းခန့်အနက် ဂါလန်တစ်သန်းခွဲခန့်ဟာ တက္ကဆက်ပြည်နယ် ဟာရစ်ကောင်တီကို ရောက်ရှိသွားပြီး အခင်းဖြစ်နေရာမှ ခြစ်ယူထားတဲ့ အပေါ်ယံမြေလွှာများကိုလည်း စွန့်ပစ်ဖို့ရှိနေပါတယ်။ တက္ကဆက်ပြည်နယ်ကို ညစ်ညမ်းရေတွေ ရောက်ရှိသွားပြီး ရက်သတ္တပတ် လောက်ကြာမှ ဖက်ဒရယ်တရားသူကြီးတို့အနေနဲ့ သတင်းအမှန်သိကြရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ EPA ညွှန်ကြားရေးမှူးကတော့ အိစ်ပါလက်စတိုင်းရဲ့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဟာ လမ်းချော်ပြီး ၃-ပတ်အကြာမှာ ပိုကောင်းလာတယ်လို့ အခိုင်အမာပြောနေပါတယ်။

(လွန်ခဲ့တဲ ဖေဖော်ဝါရီလ ၃ ရက် အိုဟိုင်းယိုးပြည်နယ် အိစ်ပါလက်စတိုင်းမြို့ ဓါတုအဆိပ်သင့်ပြီး အန္တရာယ်ကပ်ဘေး ဆိုက်ရောက်နေပုံကို ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၃ ရက်မှာ အသေးစိတ် အစောဆုံးတင်ပြသူဟာ အမေရိကန် မီချီ ဂန်ပြည်နယ် စတုတ္ထမြောက်နိုင်ငံတကာကော်မတီ (ICFI) ရဲ့ “အွန်လိုင်းသတင်းစာ WSWS ဖြစ်ပါတယ်။ သက်တမ်း ၂၅ နှစ်ရှိပြီဖြစ်တဲ့ “ထရောက်စကီးဝါဒ” လှုပ်ရှားမှု လက်ဝဲသတင်းစာဟာ နိုင်ငံသား သောင်းသိန်းချီပြီး အန္တရာယ်ကျရောက်နေတဲ့အဖြစ်ကို သာမန် မီးရထားလမ်းချော်မှု သတင်းအဖြစ်သာ ဖော်ပြနေတဲ့ အထင်ကရ မီဒီယာကြီးများကို အမည်နာမ ဖော်ပြပြီး တာဝန်မကျေကြောင်း ပျစ်ပျစ်နှစ်နှစ် ရှတ်ချခဲ့ပါတယ်။ CNN ရဲ့ ဝေဖန်ရေး သတင်းဆောင်းပါးထက် ရက်သတ္တပတ်မျှ စောခဲ့ပြီး HtayOung, OungMarine နဲ့ ဟိန်းဆက်တို့က ၎င်းရက်ပိုင်းအတွင်း မြန်မာဘာသာပြန်ဆို ဖော်ပြခဲ့ပြီး ဖြစ်ပါတယ်။

ကွန်မြူနစ်သတင်းစာက ဆဲလွန်း၍ ကမန်းကတန်း ထရေးရပေမဲ့ ကျွန်တော်လက်လှမ်းမီသမျှ CNN သတင်း ၃ ပုဒ်စလုံး အိစ်ပါလက်စတိုင်း ဓါတုအဆိပ်သင့်ရခြင်းတွင် တာဝန်ရှိသူများဖက်မှ ကာကွယ်ရေးသားနေခြင်းသာ များပြားပါတယ်။ အထူးသဖြင့် မီးရထားတွင် ဓါတု အဆိပ်ပစ္စည်းမည်မျှ တင်ဆောင်လာကြောင်း၊ ဒီလို တင်ဆောင်နေခြင်းမှာ မည်မျှကြာမြင့်ခဲ့ပြီး မည်သည့်စည်းကမ်းချက်အရ ဖြစ်ကြောင်း၊ ဖိတ်စင်သွားတဲ့ ဗီနိုင်းကလိုရိုဒ်များမှာ မတော်တဆ မီးလောင်သည်ဆိုခြင်းထက် အမှိုက်ရှင်းသည့်သဘော တမင်မီးရှို့ပစ်ကြောင်း စွပ်စွဲချက်များနှင့်ပတ်သက်၍ ဖြေရှင်းခြင်းများ ပါဝင်ခြင်း မတွေ့ရပါ။ ။သတင်းဘာသာ ပြန်သူ၏ သုံးသပ်ချက်ဖြစ်ပါသည်။)

(CNN., 01 March 2023,” Ohio toxic train disaster leads to more concerns in other states while scientists say chemical tests in East Palestine are unusually high’” နှင့် “High levels of chemicals could pose long-term risks at Ohio train derailment site, researchers say” ကို ဆီလျော်အောင် ကောက်နှုတ်ဘာသာပြန်ဆိုသည်။)

zawgyi version

အိုဟိုင္းယိုးျပည္နယ္ ဓါတုပစၥည္းတင္မီးရထား လမ္းေခ်ာ္မႈမွ ကင္ဆာအဆိပ္သင့္ပမာဏ ပုံမွန္ထက္ ျမင့္မားေနေၾကာင္း သိပၸံပညာရွင္မ်ား ေျပာၾကား

Htay Oung (NP News) - ‌မတ္ ၄

အိုဟိုင္းယိုးျပည္နယ္ အိစ္ပါလက္စတိုင္းၿမိဳ႕က ဓါတုပစၥည္းတင္မီးရထား လမ္းေခ်ာ္မႈမွာ စမ္းသပ္မႈမ်ားအရ ပုံမွန္ မဟုတ္တဲ့ ဓါတုအဆိပ္ပမာဏ ျမင့္မားေနေၾကာင္း သိပၸံပညာရွင္မ်ားက တင္ျပလိုက္ပါတယ္။ အဲဒီျဖစ္ရပ္ ေနာက္ဆက္တြဲဟာ အျခားျပည္နယ္သို႔တိုင္ ဦးတည္သြားေနေၾကာင္းသိရွိရတဲ့အတြက္ လူအမ်ား ထိတ္လန႔္ေနၾကတယ္လို႔ CNN မတ္လ ၁ ရက္က ေရးသားပါတယ္။

အေမရိကန္အမ်ိဳးသား သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ကာကြယ္ေရးဆိုင္ရာ ေအဂ်င္စီ (EPA) အာဏာပိုင္မ်ားက အႏၲရာယ္ရွိတဲ့ စြန႔္ပစၥည္းအပိုင္းအစေတြကို ေဘးကင္းစြာ စြန႔္ပစ္ဖို႔အတြက္ အိုဟိုင္းယိုးျပည္နယ္အတြင္း ႏွစ္ေနရာကို အတည္ျပဳခဲ့ၿပီးေနာက္ တကၠဆက္နဲ႔ မီခ်ီဂန္ျပည္နယ္ကို အံ့အားသင့္စရာေကာင္းေလာက္ေအာင္ တင္ပို႔လႊတ္လိုက္ၾကပါတယ္။ ဒီအတြက္ အိုဟိုင္းယိုးရဲ႕ အေနာက္ဖက္ကပ္ရက္ အင္ဒီယားနားျပည္နယ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉခမ်ာ ထိတ္လန႔္တၾကား စိတ္မသက္မသာ ျဖစ္ေနရပါတယ္။

ေနာက္ထပ္ ႏွစ္ေနရာကေတာ့ အေမြအႏွစ္ စြန႔္ပစၥည္းဆိုင္ရာ ဝန္ေဆာင္မႈ အစီအစဥ္နဲ႔ အင္ဒီယားနား ျပည္နယ္မွာ တစ္ေနရာ၊ အိုဟိုင္းယိုးျပည္နယ္ထဲက အမႈိက္မီးရႈိ႕ဖ်က္ဆီး႒ာနကို တစ္ေနရာျဖစ္ၿပီး လာမည့္ အဂၤါေန႔မွာ စတင္ေပးပို႔မွာျဖစ္ေၾကာင္း၊ ခုလို မေပးပို႔မီ သက္ဆိုင္ရာ ျပည္နယ္နဲ႔ ခ႐ိုင္႒ာနမ်ားကို အသီးသီးအေၾကာင္း ၾကားခဲ့ၿပီး ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ဒါေပမဲ့ သူတို႔အေနနဲ႔ ေ႐ႊ႕ေျပာင္းေပးရမည့္ေနရာကိုသာ ၫႊန္ျပေပးျခင္းျဖစ္ၿပီး တင္ပို႔မႈ ကိစၥအရပ္ရပ္ကို “ ေနာ့သ္ဖေလာ့ေဆာက္သမ္” မီးရထားကုမၸဏီက တာဝန္ယူမွာျဖစ္တယ္လို႔ EAO အာဏာပိုင္မ်ားက တနလၤာေန႔မွာ ေျပာပါတယ္။

အိုဟိုင္းယိုး အေရွ႕ဖက္ ပင္ဆယ္ေဗးနီးယားျပည္နယ္ ဗီးဗားေကာင္တီမွာ ျပည္နယ္ က်န္းမာေရး႒ာက ရင္းျမစ္စင္တာ တစ္ခုဖြင့္လွစ္ၿပီး ေရတြင္းေရကန္မ်ားကို စာရင္းေကာက္ယူေရး၊ ကြၽမ္းက်င္သူမ်ားနဲ႔ ေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြးႏိုင္ဖို႔ ျပင္ဆင္ေနတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အခုလို စီစဥ္ရတာကလည္း အိစ္ပါလက္စတိုင္းမွာ မီးရထားလမ္းေခ်ာ္ မီးေလာင္ရာမွ အလြန္အႏၲရာယ္ႀကီးတဲ့ ဗီႏိုင္းလ္ကလို႐ိုဒ္ဓါတုမီးခိုးေငြ႕ေတြဟာ အနီးကပ္ရက္ ဗီးဗားေကာင္တီေန ႐ြာခံ ၅ဝဝဝ တို႔အေပၚ ေရာက္ရွိသြားလို႔ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီအတြက္ အိုဟိုင္းယိုး ျပည္နယ္ဘက္ က်န္းမာေရးစင္တာမွာ ရက္သတၱ တစ္ပတ္အတြင္း လူနာ ၁၃ဝ ေရာက္ရွိလာပါတယ္။ ပင္ဆယ္ေဗးနီးယားျပည္နယ္မွာ ဓါတုပစၥည္း ဒါဇင္ေပါင္းမ်ားစြာ ေတြ႕ရွိရၿပီး အဲ့ဒီအနက္ (၉)ခုဟာ အိစ္ပါလက္စတိုင္းမွာ ပုံမွန္ေတြ႕ေနက်ထက္ ပိုမ်ားေနတယ္လို႔ ေအအင္အမ္နဲ႔ ကာနက္ဂ်ီတကၠသိုလ္မ်ားမွာ သိပၸံပညာရွင္မ်ား အဆိုအရ သိရွိရပါတယ္။

ဓါတုပစၥည္းအခ်ိဳ႕အေနနဲ႔ ပါဝင္မႈ လြန္ကဲေနရင္ အခ်ိန္ၾကာလာသည္ႏွင့္အမွ် ေနထိုင္သူမ်ားရဲ႕ က်န္းမာေရးကို ထိခိုက္ေစႏိုင္ပါတယ္။ အပူခ်ိန္ေျပာင္းလဲျခင္း သို႔မဟုတ္ ေလျပင္းတိုက္ခတ္ျခင္းျဖင့္လည္း ဓာတု ပစၥည္းမ်ားဟာ ေလထုအတြင္းမွာ ပ်ံ႕ႏွံ႔ႏိုင္ပါတယ္။ အိစ္ပါလက္စတိုင္းမွာ အမ်ားဆုံးေတြ႕ရွိရတဲ့ ဓါတုပစၥည္းဟာ “အက္ခ႐ိုလင္း"လို႔ေခၚၿပီး အပင္မ်ား၊ ေရညႇိမ်ား၊ ႂကြက္မ်ားနဲ႔ အဏုဇီဝသက္ရွိမ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ရန္အတြက္ အသုံးျပဳပါတယ္။ အခန္းအပူခ်ိန္မွာ ၾကည္လင္တဲ့ အဆိပ္ရည္ျဖစ္ၿပီး အေရျပား၊ အသက္ရႉလမ္းေၾကာင္းနဲ႔ ခြၽဲက်ိအေျမႇးပါးမ်ား ေရာင္ရမ္းျခင္း၊ ယားယံျခင္းတို႔ကို ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

အက္ခ႐ိုလင္းဟာ လမ္းေခ်ာ္ ရထားတြဲမွာ သယ္ေဆာင္လာတဲ့ ဓာတုပစၥည္းစာရင္းမွာ မပါဝင္ေပမဲ့ ေလာင္ စာမ်ား၊ သစ္သားနဲ႔ ပလတ္စတစ္မ်ာကို ေလာင္ကြၽမ္းေနခ်ိန္မွာ ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္တယ္လို႔ ႏိုင္ငံတကာ ကင္ ဆာသုေတသနဆိုင္ရာေအဂ်င္စီမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒီအတြက္ ေရရွည္အေနနဲ႔ ေဒသတြင္းမွာ ဘယ္လိုျဖစ္လာႏိုင္တယ္ဆိုတာ ဘယ္သူမွ တပ္အပ္ မေျပာႏိုင္ပါဘူး။

တြဲေပါင္း ၁၄၈ တြဲပါ မီးရထားလမ္းေခ်ာ္ရာမွ ဗီႏိုင္ကလို႐ိုဒ္မ်ား မီးေလာင္ကြၽမ္းၿပီးေနၿပီးေနာက္ ၃-ရက္အၾကာ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၆ ရက္ အိစ္ပါလက္စတိုင္းေဒသခံအခ်ိဳ႕ဟာ အေရျပားနီျမန္းျခင္း၊ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ မအီမသာျဖစ္ျခင္းနဲ႔ ႏွာေခါင္း ေသြးလွ်ံျခင္းေဝဒနာမ်ား ျဖစ္ပြားခဲ့ေၾကာင္း သတင္းမ်ားထြက္ေပၚခဲ့ပါတယ္။

အဂၤါေန႔ အိစ္ပါလက္စတိုင္းၿမိဳ႕သို႔ တတိယအႀကိမ္ ေရာက္ရွိလာတဲ့ EPA အႀကီးအကဲက ေလထုနဲ႔ စည္ပင္သာယာေရကို စမ္းသပ္မႈမ်ား ဆက္လက္ျပဳလုပ္ေနေပမဲ့ ယခုအခ်ိန္ထိ ေဘးအႏၲရာယ္ကင္းရွင္းေၾကာင္း၊ ျပည္နယ္ အတြင္းေရထုကို ဆက္လက္စမ္းသပ္ေနေၾကာင္း၊ အဲဒီရထားေပၚက ဓာတုပစၥည္းေတြနဲ႔ အဲ့ဒီကေန ထြက္ေပၚလာတဲ့ ေဘးထြက္ပစၥည္းတိုင္းကို စမ္းသပ္ၿပီးျဖစ္ေၾကာင္း၊ ေ႐ြ႕လ်ားဓါတ္ခြဲခန္းမ်ားလည္း ရွိေနၿပီး စမ္းသပ္မႈ နည္းစနစ္မ်ားက အကာအကြယ္ေပးႏိုင္တယ္လို႔ အခိုင္အမာ ယုံၾကည္ေၾကာင္း၊ ေနာ့သ္ဖေလာ့ မီးရထား ကုမၸဏီအေနနဲ႔ လမ္းေခ်ာ္မႈကို ထိန္းခ်ဳပ္ရာမွာ ပ်က္စီး သို႔မဟုတ္ ညစ္ညမ္းသြားေသာ စက္ပစၥည္းမ်ားအတြက္ ပင္ဆယ္ေဗးနီးယားခ႐ိုင္ မီးသတ္ဌာနမ်ားကို ေငြျပန္လည္ေပးေခ်ျခင္းအပါအဝင္ သန႔္ရွင္းေရးကုန္က်စရိတ္ တစ္ခုလုံးအတြက္ ေပးေဆာင္ရမွာျဖစ္ေၾကာင္းလည္း ေျပာပါတယ္။

အေမရိကန္ သယ္ယူ ပို႔ေဆာင္ေရးဝန္ႀကီး႒ာနကေတာ့ ေနာ့သ္ဖေလာ့ဖ္ေဆာက္သမ္းအပါအဝင္ အျခား ကုန္စည္ပို႔ေဆာင္ေရး မီးရထားလုပ္ငန္းမ်ားအေနနဲ႔ ၂ဝ၂၅ ခုႏွစ္အေရာက္ ပိုမိုလုံၿခဳံတဲ့ သိုေလွာင္ကန္မ်ားနဲ႔ အစားထိုးရန္ ကတိျပဳေစျခင္း အပါအဝင္ ခ်က္ခ်င္းေဆာင္႐ြက္ရမည့္ အခ်က္အေတာ္မ်ားမ်ားကို ခ်မွတ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး လုံၿခဳံေရးဆိုင္ရာ စည္းမ်ဥ္းမ်ားကို ခ်ိဳးေဖာက္တဲ့ မီးရထားကုမၸဏီမ်ားအေပၚ အျမင့္ဆုံးဒဏ္ေငြမ်ား တိုးျမႇင့္ ေပးမည့္ ဥပေဒမ်ားကို ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္ ျပ႒ာန္းေပးဖို၊့ မီးရထားကုမၸဏီ စီအီးအိုမ်ား အေနနဲ႔ကလည္း မေတာ္တဆမႈ သတင္းေပးသူမ်ားကို အကာအကြယ္ေပးဖို႔ ေတာင္းဆိုသြားမွာျဖစ္တယ္လို႔ ဝန္ႀကီးက ေျပာပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ တကၠဆက္ႏွင့္ မစ္ခ်ီဂန္ျပည္နယ္ တာဝန္ရွိသူေတြကလည္း သူတို႔ထံ အဲဒီစြန႔္ပစၥည္းေတြ ေရာက္ရွိလာမွာျဖစ္ေၾကာင္း ႀကိဳတင္အေၾကာင္းၾကားခ်က္ မရရွိခဲ့ဖူးလို႔ တိုင္ၾကားၾကပါတယ္။ ဒီအတြက္ ေနာ့သ္ဖေလာ့ေဆာက္သမ္ ကုမၸဏီအေနနဲ႔ အခင္းျဖစ္ပြားရာေနရာမွ အႏၲရာယ္ရွိ အမႈိက္သ႐ိုက္မ်ားကို တင္ပို႔ေနျခင္းမွ ရပ္တန႔္ၿပီး စြန႔္ပစ္ ျခင္းအစီအစဥ္မ်ားကို ျပန္လည္သုံးသပ္ေစရန္ ဖက္ဒရယ္သဘာ ကာကြယ္ေရးေအဂ်င္စီက အမိန႔္ေပးလိုက္ပါတယ္။

ညစ္ညမ္း အမႈိက္သ႐ိုက္ေတြကို ထရပ္ကားစီးေရ ၂ဝ နဲ႔ သယ္ေဆာင္သြားတာကို ေတြ႕ရွိရၿပီး အဲဒီအထဲက ၁၅ စီးဟာ မီခ်ီဂန္ျပည္နယ္ကို ေရာက္ရွိသြားေၾကာင္း၊ က်န္ ၅ စီးကေတာ့ အိစ္ပါလက္စတိုင္းထံ ျပန္ေရာက္လာေၾကာင္း၊ စြန႔္ပစၥည္းအရည္ ဂါလန္ ၁ဝ၂ဝဝဝ ခန႔္နဲ႔ ေျမသား ၄၅ဝဝ ကုဗကိုက္ခန႔္တို႔ဟာ အဲ့ဒီအထဲမွာ မပါေသးပဲ အခင္းျဖစ္ေနရာမွာ ယခုတိုင္ ဒီအတိုင္းရွိေနၿပီး ေနာက္ထပ္လည္း ထြက္လာေနေသးေၾကာင္း၊ ေဒသခံေတြအေနနဲ႔ ေလထု၊ ေရႏွင့္ ေျမဆီလႊာအတြင္းသို႔ ဓါတုေဗဒအဆိပ္မ်ား စိမ့္ဝင္သြားၿပီး ဖ်ားနာေနၾကရတယ္လို႔ ေျပာဆိုလွ်က္ရွိေၾကာင္း အိုဟိုင္းယိုျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉးက CNN ကို ေျပာျပပါတယ္။

လမ္းေခ်ာ္ မီးေလာင္ရာမွာ အသုံးျပဳခဲ့တဲ့ မီးသတ္ေရဂါလန္ (၂) သန္းခန႔္အနက္ ဂါလန္တစ္သန္းခြဲခန႔္ဟာ တကၠဆက္ျပည္နယ္ ဟာရစ္ေကာင္တီကို ေရာက္ရွိသြားၿပီး အခင္းျဖစ္ေနရာမွ ျခစ္ယူထားတဲ့ အေပၚယံေျမလႊာမ်ားကိုလည္း စြန႔္ပစ္ဖို႔ရွိေနပါတယ္။ တကၠဆက္ျပည္နယ္ကို ညစ္ညမ္းေရေတြ ေရာက္ရွိသြားၿပီး ရက္သတၱပတ္ ေလာက္ၾကာမွ ဖက္ဒရယ္တရားသူႀကီးတို႔အေနနဲ႔ သတင္းအမွန္သိၾကရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ EPA ၫႊန္ၾကားေရးမႉးကေတာ့ အိစ္ပါလက္စတိုင္းရဲ႕ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ဟာ လမ္းေခ်ာ္ၿပီး ၃-ပတ္အၾကာမွာ ပိုေကာင္းလာတယ္လို႔ အခိုင္အမာေျပာေနပါတယ္။

(လြန္ခဲ့တဲ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၃ ရက္ အိုဟိုင္းယိုးျပည္နယ္ အိစ္ပါလက္စတိုင္းၿမိဳ႕ ဓါတုအဆိပ္သင့္ၿပီး အႏၲရာယ္ကပ္ေဘး ဆိုက္ေရာက္ေနပုံကို ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၂၃ ရက္မွာ အေသးစိတ္ အေစာဆုံးတင္ျပသူဟာ အေမရိကန္ မီခ်ီ ဂန္ျပည္နယ္ စတုတၳေျမာက္ႏိုင္ငံတကာေကာ္မတီ (ICFI) ရဲ႕ “အြန္လိုင္းသတင္းစာ WSWS ျဖစ္ပါတယ္။ သက္တမ္း ၂၅ ႏွစ္ရွိၿပီျဖစ္တဲ့ “ထေရာက္စကီးဝါဒ” လႈပ္ရွားမႈ လက္ဝဲသတင္းစာဟာ ႏိုင္ငံသား ေသာင္းသိန္းခ်ီၿပီး အႏၲရာယ္က်ေရာက္ေနတဲ့အျဖစ္ကို သာမန္ မီးရထားလမ္းေခ်ာ္မႈ သတင္းအျဖစ္သာ ေဖာ္ျပေနတဲ့ အထင္ကရ မီဒီယာႀကီးမ်ားကို အမည္နာမ ေဖာ္ျပၿပီး တာဝန္မေက်ေၾကာင္း ပ်စ္ပ်စ္ႏွစ္ႏွစ္ ရွတ္ခ်ခဲ့ပါတယ္။ CNN ရဲ႕ ေဝဖန္ေရး သတင္းေဆာင္းပါးထက္ ရက္သတၱပတ္မွ် ေစာခဲ့ၿပီး HtayOung, OungMarine နဲ႔ ဟိန္းဆက္တို႔က ၎ရက္ပိုင္းအတြင္း ျမန္မာဘာသာျပန္ဆို ေဖာ္ျပခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။

ကြန္ျမဴနစ္သတင္းစာက ဆဲလြန္း၍ ကမန္းကတန္း ထေရးရေပမဲ့ ကြၽန္ေတာ္လက္လွမ္းမီသမွ် CNN သတင္း ၃ ပုဒ္စလုံး အိစ္ပါလက္စတိုင္း ဓါတုအဆိပ္သင့္ရျခင္းတြင္ တာဝန္ရွိသူမ်ားဖက္မွ ကာကြယ္ေရးသားေနျခင္းသာ မ်ားျပားပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ မီးရထားတြင္ ဓါတု အဆိပ္ပစၥည္းမည္မွ် တင္ေဆာင္လာေၾကာင္း၊ ဒီလို တင္ေဆာင္ေနျခင္းမွာ မည္မွ်ၾကာျမင့္ခဲ့ၿပီး မည္သည့္စည္းကမ္းခ်က္အရ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ဖိတ္စင္သြားတဲ့ ဗီႏိုင္းကလို႐ိုဒ္မ်ားမွာ မေတာ္တဆ မီးေလာင္သည္ဆိုျခင္းထက္ အမႈိက္ရွင္းသည့္သေဘာ တမင္မီးရႈိ႕ပစ္ေၾကာင္း စြပ္စြဲခ်က္မ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ ေျဖရွင္းျခင္းမ်ား ပါဝင္ျခင္း မေတြ႕ရပါ။ ။သတင္းဘာသာ ျပန္သူ၏ သုံးသပ္ခ်က္ျဖစ္ပါသည္။)

(CNN., 01 March 2023,” Ohio toxic train disaster leads to more concerns in other states while scientists say chemical tests in East Palestine are unusually high’” ႏွင့္ “High levels of chemicals could pose long-term risks at Ohio train derailment site, researchers say” ကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ေကာက္ႏႈတ္ဘာသာျပန္ဆိုသည္။)