Htay Oung (NSS) - ဧပြီ ၂၃

ယမန်နှစ် အိန္ဒိယနိုင်ငံ အရှေ့မြောက်ပိုင်း မဏိပူရပြည်နယ်မှာ သိသာထင်ရှားတဲ့ အခွင့်အရေး အလွဲသုံးစားမှုများနဲ့ ကျန်နိုင်ငံတစ်ဝှမ်းမှာလည်း လူနည်းစုမျိုးနွယ်များ၊ သတင်းထောက်များ၊ အစိုးရဆန့်ကျင်ရေး ပြောဆိုသူတို့အပေါ် နှောက်ယှက်ထိုးနှက်မှုများ ရှိနေတယ်လို့  အမေရိကန် နိုင်ငံခြား ရေးဌာနရဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ဆိုင်ရာ အကဲဖြတ်ချက် နှစ်ပတ်လည် အစီရင် ခံစာမှာ ဖော်ပြထားကြောင်း ရိုက်တာ သတင်းအေဂျင်စီက ယနေ့ (ဧပြီလ ၂၃ ရက်)မှာ ရေးသားပါတယ်။

(မြန်မာနိုင်ငံ ချင်းပြည်နယ်၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးတို့နဲ့ ထိစပ်နေတဲ့) မဏိပူရပြည်နယ်မှာ ကူကီး-ဇို(ချင်း) လူမျိုးစုတို့ရဲ့ အထူးအခွင့်အရေးများကို  မေထေး (ကသည်း) မျိုးနွယ်စုတို့လည်း ခံစားခွင့်ရှိကြောင်း ယမန်နှစ် တရားရုံးက အမိန့်ချမှတ်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီနောက် အဲ့ဒီလူမျိုးစု နှစ်စုနှစ်စုအကြား ကြောက်မက်ဖွယ် အဓိကရုန်း များ ပြင်းထန်စွာ ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ယခုအချိန်ထိ  လူပေါင်း ၂၀၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့ပြီးဖြစ်ပါတယ်။

ယမန်နှစ် မေလမှ နိုဝင်ဘာလအတွင်း မဏိပူရပြည်နယ်မှာ လူပေါင်း ၆၀,၀၀၀ ကျော် အိုးအိမ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေး ခဲ့ရကြောင်း အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဌာနရဲ့ အစီရင်ခံစာအရ သိရှိရပါတယ်။ အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဌာန အစီရင်ခံစာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဝါရှင်တန်ရှိ အိန္ဒိယသံရုံးက လောလောဆယ် မှတ်ချက်ပေးခြင်း မရှိသေးပါဘူး။

ကျန်အိန္ဒိယနိုင်ငံ ဒေသအသီးသီးတို့မှာ အစိုးရနဲ့ သူတို့ရဲ့ မဟာမိတ်များအပေါ် ဝေဖန်တဲ့ မီဒီယာများကို ဖိအားပေးခြင်း သို့မဟုတ် ထိပါးနှောင့်ယှက်တဲ့ ဖြစ်ရပ်များစွာတို့အကြောင်း သတင်းရရှိတယ်လို့ အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဌာနက အစီရင်ခံတင်ပြထားပါတယ်။

ဥပမာအားဖြင့် ၂၀၂၃- ခုနှစ်စောစောပိုင်းမှာ ဟိန္ဒူအမျိုးသားရေးဝါဒီ ဝန်ကြီးချုပ် နာရင်ဒြာမိုဒီအပေါ် ဝေဖန်တဲ့ မှတ်တမ်းရုပ်ရှင်ကို ထုတ်လွှင်ြ့ပီးနောက် အိန္ဒိယ ဝင်ငွေခွန်ဌာနက BBC ရုပ်သံဌာနရဲ့ ရုံးခန်းများကို စီးနင်း ရှာ ဖွေခဲ့ပါတယ်။ အိန္ဒိယအစိုးရကတော့ အဆိုပါရှာဖွေမှုဟာ သင်္ကာရှင်းကြောင်း သက်သေထူဖို့သာလျှင် ဖြစ်တယ်လို့  အဲဒီအချိန် ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။

နယ်စည်းမခြား သတင်းထောက်များအဖွဲ့ RWB အဆိုအရ ၂၀၂၃ ခုနှစ် အိန္ဒိယနိုင်ငံရဲ့ သတင်းလွတ်လပ်ခွင့် အညွှန်းကိန်းဟာ နိုင်ငံပေါင်း ၁၈၀ အနက် ၁၆၁ နေရာမှာ ရပ်တည်ခဲ့ပြီး တောင်အာရှနိုင်ငံသမိုင်းတလျှောက် အနိမ့်ဆုံးအဆင့်ဖြစ်တယ်လို့ သိရှိရပါတယ်။

အိန္ဒိယရှိ ဘာသာရေးလူနည်းစုတို့အပေါ် အကြမ်းဖက်ရန် တောင်းဆိုမှုများနဲ့ သတင်းမှားများ ဖြန့်ဝေခြင်း အပါအဝင် ခွဲခြားဆက်ဆံမှုများကို တွေ့ရှိရတယ်လို့ အမေရိကန်အကဲဖြတ်အဖွဲ့က ဆိုပါတယ်။ လာမယ့် ဇွန်လ ၁ ရက်နေ့ထိ ကျင်းပမယ့် ရွေးကောက်ပွဲတွင် တတိယအကြိမ် ဝန်ကြီးချုပ်သက်တမ်းအတွက် ရွေးကောက်ခံရဖို့ မျှော်လင့်နေတဲ့ မိုဒီကတော့ သူ မျက်နှာသာပေးထားသူတို့က လူနည်းစုများအပေါ် မတော် မတရား ပြုမူခြင်း မရှိကြောင်း ငြင်းဆိုထားပါတယ်။  သူနဲ့တကွ ပါတီရဲ့ မူဝါဒတွေဟာ အိန္ဒိယလူမျိုးများ အား လုံးအတွက် အကျိုးရှိစေရန် ရည်ရွယ်ထားတယ်လို့ ချေပပြောဆိုပါတယ်။

မိုဒီလက်ထက် အိန္ဒိယနိုင်ငံရဲ့ လူ့အခွင့်အရေး အခြေအနေဟာ ဆိုးရွားလာတယ်လို့ လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့များက စွပ်စွဲနေကြပါတယ်။ မွတ်ဆလင်အများစုနေထိုင်ရာ ကက်ရ်ှမီးယားရဲ့ အထူးအဆင့်အတန်းကို ရုတ်သိမ်းခြင်း၊ စနစ်တကျ ခွဲခြားဆက်ဆံခြင်းဖြစ်တယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂက ကင်ပွန်းတပ်ခဲ့ရတဲ့ နိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့်ဥပဒေနဲ့ တရား မဝင် ဆောက်လုပ်မှုများကို ဖယ်ရှားခြင်း ဆိုင်းဘုတ်အောက်မှာ မွတ်စလင်မ်အိုးအိမ်မျာဒကို ဖြိုဖျက်ခဲ့ကြောင်း ထောက်ပြခဲ့ကြပါတယ်။

အမေရိကန်ရဲ့ အစီရင်ခံစာဟာ လတ်တလောနှစ်များမှ အကြောင်းအရာများ ပါရှိနေပါတယ်။ ဒါပေမယ့် တရုတ် ရဲ့သြဇာနယ်ပယ် ချဲ့ထွင်ရာမှာ အိန္ဒိယက ဟန်ချက်ညီအောင် ကူညီစေလိုတဲ့အတွက် အမေရိကန်အနေနဲ့ အိန္ဒိ ယကို လူသိရှင်ကြား ဝေဖန်ခြင်း မပြုမိအောင်  ချုပ်တည်းထားပုံရတယ်လို့  နိုင်ငံရေး ကျွမ်းကျင်သူများက ယုံကြည်ကြပါတယ်။

(Reuters., 23 April 2024,” US rights report on India cites abuses in Manipur, harassment of media and minorities” ကိုဆီလျော်အောင် ကောက်နှုတ်ဘာသာပြန်ဆိုသည်)