Htay Oung (NSS) - ဇန်နဝါရီ ၂၇

ဘင်္ဂလားဒေ့ရ်ှနိုင်ငံမှာ ဗီဇပြောင်း မူကွဲကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ပျံ့နှံ့လာခြင်းနဲ့အတူ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါဖြစ်ပွားမှု မြင့်တက်လာတဲ့အတွက် မာ့စ်၀တ်ဆင်ရန် စည်းကမ်းသတ်မှတ်ချက်များကို ပြင်လည်ကျင့်သုံးရတော့မှာဖြစ်ကြောင်း ကျွမ်းကျင်သူများက ပြောဆိုတယ်လို့ ဒါကာထရီဗြွန်းသတင်းအေဂျင်စီက ယမန်နေ့(ဇန်နဝါရီလ ၂၆ ရက်)မှာ ရေးသားပါတယ်။

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ရဲ့ အိုမက်ခရွန် ဗီဇမျိုးရိုးဖြစ်တဲ့ JN.1 တစ်ဆင့်ခံ မူကွဲဗိုင်းရပ်စ်သစ်ကို တွေ့ရှိရပြီး စိတ်၀င်စားဖွယ်ဖြစ်ကြောင်း ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ကြီးက ကြေညာခဲ့ပါတယ်။ နောက်တစ်လအကြာ ဇန်နဝါရီလ ၁၈ ရက်မှာ အဲဒီ မူကွဲဗိုင်းရပ်စ်ကို ဘင်္ဂလားဒေ့ရ်ှနိုင်ငံအတွင်းမှာလည်း တွေ့ရှိရကြောင်း အမျိုးသားကူးစက်ရောဂါထိန်းချုပ်ရေးနဲ့ သုတေသနဆိုင်ရာအင်စတီကျု့ IEDCR က အတည်ပြုခဲ့ပါတယ်။

အဲဒီ မူကွဲဗိုင်းရပ်စ်ဟာ လျင်မြန်စွာ ပျံ့နှံ့ပေမယ့် ရောဂါကြောင့် ဝေဒနာပြင်းထန်မှု နည်းပါးကြောင်း သိရှိရပါတယ်။ (သံသယရှိသူ) ၆ ဦးအနက် ၅ ဦးတိုမှာ မူကွဲဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ခံထားရကြောင်း တွေ့ရှိတယ်လို့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်က အတည်ပြုလိုက်ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။

လိုအပ်မယ်ဆိုရင် စမ်းသပ်စစ်ဆေးရန် နမူနာများပေးပို့ဖို့ သက်ဆိုင်တဲ့ ဌာနဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများထံ ညွှန်ကြားထားတယ်လို့  IEDCR ဒါရိုက်တာ ဒေါက်တာ တာမီနာရှာရင်းက ပြောပါတယ်။ မတ်စ်မျက်နှာဖုံး ဝတ်ဆင်ခြင်းနဲ့ လူစုလူဝေးကို ရှောင်ကြဉ်ခြင်းတို့ဟာ ကိုဗစ်ရောဂါ ကာကွယ်ရေးအတွက် အမြဲတမ်း မရှိမဖြစ် လိုအပ်တဲ့ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ သတင်း စကားများဖြစ်ကြောင်း၊ သတင်းကောင်းအနေနဲ့ကတော့ ကာကွယ်ဆေးဟာ ဒီမူကွဲအသစ်အပေါ်မှာလည်း ထိရောက်မှုရှိကြောင်း အစိုးရကာကွယ်ဆေးထိုးလှုပ်ရှားမှုကို ပြန်လည်စတင်နေပြီး ယခင် “ဘူစတာ”  “အားမြှင့်ထိုးနှံမှု” ပြီးစီး သူများအတွက် စတုတ္ထအကြိမ် ထိုးနှံမှုဖြစ်ကြောင်း၊ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ ကျနေရာက်နေ  ၂၀၂၀ ခုနှစ် မတ်လ ဘင်္ဂလားဒေ့ရ်ှနိုင်ငံမှာ  ပထမဆုံးရောဂါဖြစ်ပွားမှုကို အတည်ပြုခဲ့ပြီးနောက်ပိုင်း ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ခံထားရသူ နှစ်သန်းကျော် စမ်းသပ်တွေ့ရှိခဲ့ကြောင်း သိရသည်။

၎င်းတို့အနက် လူပေါင်း ၃၀,၀၀၀ နီးပါး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း၊ မက်စ်ဝတ်ဆင်ခြင်းနဲ့ လူစုလူဝေးနီးကပ်မှု ကန့်သတ်ခြင်းမျိုးလို တင်းကျပ်တဲ့ ကျန်းမာရေး လုပ်ငန်းစဉ်များနဲ့ နေရာတိုင်းနီးပါးမှာ စမ်းသပ်ခန်းများကို ထူထောင်ခဲ့ရကြောင်း၊ ဒါပေမယ့် ကပ်ရောဂါ ပြီးဆုံးသွားပြီလို့ လူအများမှတ်ယူထားတဲ့အတွက် အဲဒီ အစဉ် အလာကို ထိန်းသိမ်းနိုင်ခြင်း မရှိခဲကြောင်း၊ ဗိုင်းရပ်စ်မူကွဲအသစ်နဲ့အတူ ကူးစက်ခံရမှုများ ထပ်မံ မြင့်တက်လာနေကြောင်း၊ လွန်ခဲ့တဲ့ ၂၄ နာရီအတွင်း ကူးစက်မှုအသစ် ၃၄ ခုကို တွေ့ရှိခံပြီး စစ်ဆေးမှုနဲ့ တွေ့ရှိမှုနှုန်းဟာ ၈.၇ ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါလက္ခဏာပြ လူနာတွေကို စတင်တွေ့ရှိလာတဲ့အတွက် မက်စ်၀တ်ဆင်တာကို ပြန်စရလိမ့်မယ်လို့ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာအထူးကုဆရာ၀န်တစ်ဦးက ပြောပါတယ်။ 

အဖျားတက်ခြင်း သို့မဟုတ် အခြားရောဂါလက္ခဏာများခံစားရပြီးနောက် အောက်ဆီဂျင်ဓာတ်ပြည့်ဝမှုနှုန်း လျင်မြန်စွာကျဆင်းသွားတာကို သတိပြုမိကြောင်း၊ အဲ့ဒီလူနာတွေ အခု ပြန်နေကာင်းလာပြီး ဘာမှ စိုးရိမ်စရာ မရှိတော့ကြောင်း၊ ဒါပေမယ့် ဗိုင်းရပ်စ်ပျံ့နှံ့နေတဲ့အခြေအနေကို လျစ်လျူမရှုသင့်ဘူးပဲ မက်စ်၀တ်ဆင်တာကို ပြန်ကျင့်သုံးကြဖို့  လိုအပ်တယ်လို့ ဒါကာမြို့ ဂရင်းလိုက်ဖ်ဆေးရုံ တွဲဖက်ပါမောက္ခ ဆရာ၀န်ကြီးက ပြောပါတယ်။

JN.1 မူကွဲဗိုင်းရပ်ကူးစက်မှုဟာ မျိုးရိုးတူ အခြားမျိုးကွဲများထက် ကွဲပြားတဲ့ ရောဂါလက္ခဏာများ ပြသခြင်း ရှိ-မရှိ မသိရသေးပါဘူး၊  ယေဘူယျအားဖြင့် ကိုဗစ်-၁၉ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်မျိုးရိုး၀င်တို့ရဲ့ ရောဂါလက္ခဏာများဟာ မျိုးကွဲများမှာလည်း ဆင်တူနေတတ်ပါတယ်။ အမေရိကန်ရောဂါထိန်းချုပ်ရေးစင်တာ အဆိုအရ ဝေဒနာခံစားရမှု လက္ခဏာအမျိုးအစားများနဲ့ ပြင်းထန်ပုံတို့ဟာ ရောဂါပိုးကူးစက်စေတဲ့ မူကွဲဗိုင်းရပ်စ်အမျိုးအစားထက် လူ တစ်ဦးချင်းစီရဲ့ ကိုယ်ခံစွမ်းအားနဲ့ အလုံးစုံကျန်းမာရေးအပေါ်မှာ ပိုပြီးမူတည်နေကြောင်း သိရှိရပါတယ်။

၂၀၂၄- ၂၀၂၅-ခုနှစ်မှာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အစိုးရအနေနဲ့ ကြိမ်ရေ ၂၅-သန်း ထိုးနှံ့ပေးဖို့ ရည်မှန်းထားပြီး ကိုဗစ်-၁၉ ကာကွယ်ဆေးထိုး လှုပ်ရှားမှုအသစ်ကို ကြေညာလိုက်ပါတယ်။

ကိုဗစ်-၁၉ ဆိုင်ရာ အမျိုးသားနည်းပညာကော်မပြက မက်စ်၀တ်ဆင်အသုံးပြုရန် အားလုံးကို ညွှန်ကြားထားကြောင်း၊ လက်ဆေးခြင်းနဲ့ လူစုလူဝေးနီးကပ်မှု ကန့်သတ်ခြင်းမျိုးလို ကျန်းမာရေးနဲ့ တစ်ကိုယ်ရေသန့်ရှင်း ရေး စည်းမျဉ်းသတ်မှတ်ချက်များကို ထိန်းသိမ်းရန် ညွှန်ကြားထားတယ်လို့ IEDCR အကြံပေးပုဂ္ဂိုလ် ဒေါက်တာ မူစတာဟိုစိန်က ပြောပါတယ်။

ရောဂါလက္ခဏာတွေ ရှိရင် စစ်ဆေးကြည့်သင့်တယ်လို့ ဆိုခဲ့ပြီး မူကွဲဗိုင်းရပ်စ်အသစ်ဟာ သဘာဝအားဖြင့် ပျော့ ပျောင်းပေမယ့် သက်ကြီးရွယ်အိုများနဲ့ နာတာရှည်ရောဂါသယ်များမှာ ပြင်းထန်စွာကူးစက်ဖြစ်ပွားနိုင်ကြောင်း၊ အစိုးရအနေနဲ့ နောက်လကစပြီး ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံမှုကို တိုးမြှင့်ဆောင်ရွက်သွားမှာဖြစ်ကြောင်း ကျန်းမာ ရေးဝန်ထမ်းတွေနဲ့ စေတနာ့ဝန်ထမ်းတွေကို ဦးစားပေး ထိုးနှံသွားဖို့ရှိကြောင်း ရှင်းပြပါတယ်။

ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါဖြစ်ပွားစေတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ဟာ အချိန်နဲ့အမျှ ပြောင်းလဲနေပါတယ်။ တစ်ခါတစ်ရံ အဲ့ဒီပြောင်းလဲမှု တွေဟာ မူကွဲအသစ်များကို ပိုမိုလျင်မြန်စွာ သို့မဟုတ် ထိထိရောက်ရောက် ပျံ့နှံ့စေပါတယ်။ အဲ့ဒီလို ဖြစ်လာခဲ့ ရင် မူကွဲအသစ်ဗိုင်းရပ်စ်ဟာ ပျံ့နှံ့နေဆဲ အခြားမူကွဲဗိုင်းရပ်စ်များနဲ့ ဘုံဆက်နွယ်သွားနိုင်ကြောင်း အမေရိကန် ရောဂါထိန်းချုပ်ရေးစင်တာက ပြောခဲ့ဖူးပါတယ်။

JN.1 မူကွဲ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ရဲ့ ဆက်လက်ကြီးထွားမှုဟာ လူတို့ရဲ့ ခုခံအားစနစ်များကို  ရှောင်ရှားနိုင် သို့မဟုတ် ပိုမိုကူးစက်နိုင်တဲ့ အဆင့်တစ်ခုကို ရောက်လာနိုင်ကြောင်း၊ ခုချိန်အထိတော့ JN.1 ဟာ အခြား လက်ရှိပျံ့နှံ့နေဆဲ မူကွဲများနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ရင် အန္တရာယ်ပိုများတာကို သက်သေ မပြနိုင်သေးကြောင်း၊ ရောဂါပြင်းထန်မှု တိုးမြင့်လာဖွယ် အရိပ်လက္ခဏာ မတွေ့ရသေးဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။

(ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါစတင်ဖြစ်ပွားချိန်၊ နိုင်ငံတကာကူးစက်ပျံ့နှံ့မှု၊ ကာကွယ်ဆေးထုတ်လုပ်ခြင်းအမျိုးမျိုးနဲ့ နိုင်ငံအလိုက်ကာကွယ် ဆေး ထိုးနှံပုံသတင်းများကို လက်လှမ်းမီသမျှ အချိန်နဲ့တပြေးညီ ဘာသာပြန်ဖော်ပြခဲ့ဖူးသော ကျွန်တော့်အနေနဖြင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရ်ှနိုင်ငံအတွင်း JN.1 မူကွဲဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှုလျှင်မြန်လာကြောင်း သတင်းကြောင့် စိုးရိမ်မကင်း ဖြစ်မိကြောင်း ၀န်ခံလိုပါတယ်။

ထိစပ်နေတဲ့ အိမ်နီးချင်း ၄-နိုင်ငံတို့ဟာ မြန်မာနဲ့ ရေမြေသဘာ၀ နေထိုင်စားသောက်ပုံအလေ့အထ အလွန်နီးစပ်ကြပါတယ်။ အထူးသဖြင့် ရာသီဥတုတူညီ ရေမြေတစ်ဆက်တည်းရှိပြီး လူနေမှုအဆင့်အတန်း သိပ်မကွာတဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရ်ှနိုင်ငံအတွင်း ကူးစက်ရောဂါ စတင်ဖြစ်ပွားတဲ့ရက်၊ ကူးစက်နှုန်းထား အတက်အကျ၊ လူအသေ အပျောက်နှုန်းတို့မှာ တစ်ထပ်တည်းနီးပါး တူညီကြောင်း သတိပြုမိပါတယ်။

ဗီဇအုပ်စု အမျိုးမျိုး ကွဲပြားလာပြီး တစ်ဆင့် မူကွဲလာတဲ့ JN.1 ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်သစ်ဟာ ဝေဒနာခံစားရမှု မပြင်းထန်ဘူးဆိုတာ ကာကွယ်ဆေး ထိုးနှံပြီးစီးသူများ ရောဂါအခံ မရှိ၊ ကျန်းမာရေးကောင်းမွန်သူများအတွက်သာ ရာနှုန်းအများစု မှန်ကန်ပါတယ်။ အဲ့ဒါလည်း လုံးမ မဖြစ်ဟု အာမ မခံ၊ ကာကွယ်ဆေးအမျိုးအစားအလိုက် ၉၅% အထိ ကာကွယ်နိုင်ခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ် ကမ္ဘာကြီးမှာ ဖြစ်ပွားနေတဲ့ ကပ်ရောဂါဟာ ပြီးဆုံးခြင်း မရှိသေးပါဘူး၊ ဖျားနာတဲ့အခါ ဝေဒနာ ခံစားရပြီး အလုပ်ပျက် အကိုင်ပျက်ဖြစ်ရမြဲမို့ ဘာရောဂါမှ မဖြစ်ရင် အကောင်းဆုံးပါ။ ဒီအတွက် အပြင်ထွက်တဲ့ အခါ မက်စ်၀တ်ဆင်ခြင်း၊ လက်ကို သန့်ရှင်းအောင်ထားခြင်း၊ လူစုလူဝေးနဲ့ နီးကပ်မှု ကန့်သတ်ခြင်းသာမက ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံ့မှု့လည်း ပြန်လည်စတင်သင့်ကြောင်း အကြံပြူလိုပါတယ်။    ။သတင်းဘာသာပြန်သူ၏ သုံးသပ်ချက်ဖြစ်သည်။) 

(Dhaka Tribune., 26 January 2024,” Covid cases are rising as new variant strikes Bangladesh” ကို ဆီလျော်အောင် ကောက်နှုတ်ဘာသာပြန်ဆိုသည်။)