ALynn (NSS) - ဩဂုတ် ၁၄

ဩဂုတ်လ (၅) ရက်က ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဝန်ကြီးချုပ် ရှိတ်ဟာစီနာဟာ ရာထူးမှနုတ်ထွက်ပြီး နိုင်ငံတွင်းမှ ထွက်ပြေးသွားခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံအဖြစ် တည်ထောင်ပြီးနောက် ဆယ်စုနှစ်ငါးစုကျော်ကာလ အတွင်း အခုချိန်မှာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဟာ အပြင်းထန်ဆုံး ဆန္ဒပြမှုတွေ နိုင်ငံတစ်ဝန်းပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပြီး ယင်းဆန္ဒပြမှုတွေအတွင်း အကြမ်းဖက်ခံရမှုတွေ၊ အသက်သေဆုံးသည့်တိုင်အောင် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှု တွေရှိခဲ့ကြောင်း တွေ့ရပါတယ်။ ရှိတ်ဟာစီနာက သူရဲ့အစ်မနဲ့အတူ စစ်ရဟတ်ယာဉ်တစ်စင်းနဲ့ နယ်စပ် ဖြတ်ကျော် ပျံသန်းသွားပြီး အိန္ဒိယအရှေ့ပိုင်း အနောက်ဘန်ဂေါ ပြည်နယ်ကိုဦးတည်ခဲ့တယ်လို့ မီဒီယာ တွေက ဖော်ပြပါတယ်။ သူဟာ အိန္ဒိယနိုင်ငံအရှေ့မြောက်ပိုင်း ထရီပူရာပြည်နယ်ကို ဦးတည်သွားခဲ့ ကြောင်း မီဒီယာတချို့ကလည်း ဖော်ပြထားကြပါတယ်။

ရှိတ်ဟာစီနာဆိုတာ

ရှိတ်ဟာစီနာဟာ တစ်ချိန်က နိုင်ငံကို စစ်တပ်အုပ်ချုပ်မှုအောက်ကနေကယ်တင်ခဲ့ပေမယ့်လည်း သူအာဏာရလာချိန်ကစပြီး နိုင်ငံရေး အတိုက်အခံတွေကို ဖမ်းဆီးတာ၊ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ပိတ်ဆို့မှု တွေချမှတ်တာ စတာတို့ကိုပြုလုပ်လာခဲ့ပါတယ်။ ဇူလိုင်လမှစတင်ပြီး အစိုးရအလုပ်အကိုင်နေရာအ တွက် ခွဲတမ်းစနစ်ကိုမကျေနပ်တဲ့ တက္ကသိုလ်ကျောင်းသားတွေက ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြရာကနေ အဆိုးရွား ဆုံးသော လူထုဆန္ဒပြပွဲတွေ စတင်ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပြီး အတိုက်အခံတွေက သူ့ကို ရာထူးမှ နုတ်ထွက် ပေးဖို့ တောင်းဆိုလာတဲ့အထိ ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။ ဆန္ဒပြပွဲတွေကို ငြိမ်းချမ်းစွာလုပ်ဆောင်ခဲ့ပေမယ့် ရဲတပ်ဖွဲ့နဲ့ အစိုးရလိုလားတဲ့ ကျောင်းသားအုပ်စုတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်နှိမ်နင်းမှုတွေကြောင့် နိုင်ငံတကာက ပြစ်တင်ရှုတ်ချမှုတွေ ပြုလုပ်လာခဲ့ပါတယ်။ အသက် (၇၆) နှစ်အရွယ် ဟာစီနာက ဇန်နဝါရီလက ဝန်ကြီး ချုပ်အဖြစ် (၅)ကြိမ်မြောက် အနိုင်ရရှိခဲ့ပါတယ်။ အတိုက်အခံပါတီတွေက အဆိုပါရွေးကောက်ပွဲမှာ တရား မျှတမှုမရှိ လို့ဆိုကာ သပိတ်မှောက်ခဲ့ကြပါတယ်။ ဟာစီနာကိုယ်တိုင်ကလည်း အဓိက အတိုက် အခံပါတီကြီးကို “အကြမ်းဖက်အဖွဲ့အစည်း” အဖြစ် တံဆိပ်ကပ်ခဲ့ပါတယ်။ ဝေဖန်သုံးသပ်သူတွေက သူရဲ့ အစိုးရဟာ အတိုက်အခံနိုင်ငံရေးသမားတွေကို သတ်ဖြတ်ခြင်းအပါအဝင် လူ့အခွင့်ရေးချိုးဖောက်မှု တွေကို လုပ်ဆောင်နေကြောင်းစွပ်စွဲခဲ့ဖူးပါတယ်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံကို လွတ်လပ်ရေးရဖို့ဦးဆောင်ခဲ့တဲ့ တော်လှန်ရေးသမား ရဲ့သမီးဖြစ်သူဟာစီနာက ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ကို “ သာယာ ဝပြောပြီး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက် သောနိုင်ငံ” အဖြစ်ပြောင်းလဲရန် ပြီးခဲ့သည့်နှစ်က ကတိပြုခဲ့သော်လည်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် လူငယ်(၁၈)သန်း ခန့်က အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်နေကြောင်း အစိုးရကိန်းဂဏန်းတွေအရ သိရပါတယ်။

သို့သော် လွန်ခဲ့တဲ့အတိတ်များစွာကို ပြန်စောင်းငဲ့ကြည့်ရင် ဟာစီနာဟာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံရဲ့ စီးပွား‌ရေး သိသိသာသာဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာအောင် ဦးဆောင်ပေးခဲ့တဲ့ ခေါင်းဆောင်တစ်ယောက် ဖြစ်ခဲ့ပါ တယ်။ ဟာစီနာဟာ အမျိုးသမီးလုပ်သားများစွာပါဝင်တဲ့ အထည်ချုပ် ပို့ကုန်လုပ်ငန်းဖြင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ၏ စီးပွားရေးကဏ္ဍကို အရှိန်အဟုန်ပြင်းစွာ ဦးဆောင်နိုင်မှုအတွက် ထောက်ခံသူ များပြားလာခြင်းလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ (၁၉၇၁)ခုနှစ်မှာ ပါကစ္စတန် ထံမှ လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက် ကမ္ဘာ့အဆင်းရဲဆုံး နိုင်ငံတစ်ခု ဖြစ်တဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဟာ(၂၀ဝ၉)ခုနှစ်မှ စတင်ကာ တစ်နှစ်လျှင် ပျမ်းမျှ (၆) ရာခိုင်နှုန်းကျော် စီးပွားရေး တိုးတက်မှုရှိလာခဲ့ပါတယ်။ ဆင်းရဲမွဲတေမှု ကျဆင်းသွားခဲ့ပြီး နိုင်ငံ့လူဦးရေ သန်း (၁၇၀) ရဲ့  (၉၅) ရာခိုင်နှုန်းကျော်ဟာ အခုအခါ လျှပ်စစ်ဓာတ်အားသုံးစွဲနိုင်ပြီဖြစ်ပြီး တစ်ဦးချင်းဝင်ငွေသည် (၂၀၂၁) ခုနှစ် မှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံကို ကျော်လွန်သွားခဲ့ဖူးပါတယ်။ ဒါ့ပြင် သူဟာ သိန်းနဲ့ချီတဲ့ ဘင်္ဂါလီဒုက္ခ သည်တွေ အတွက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ရဲ့တံခါးတွေကို ဖွင့်ပေးတဲ့အတွက် နိုင်ငံတကာရဲ့ချီးကျူးမှုကိုလည်း ရရှိခဲ့ပါတယ်။ (၂၀၁၆) ခုနှစ်မှာ ပြည်တွင်းမှ အစွန်းရောက် (၅) ဦးက ဒါကာကော်ဖီဆိုင်ကို ဝင်ရောက်စီးနင်းပြီး လူ (၂၂) ဦး သေဆုံးခဲ့သည့်ဖြစ်ရပ်ဖြစ်ပြီးနောက် မွတ်စလင်အများစုနေထိုင်သည့်နိုင်ငံတွင် အစ္စလာမ္မစ်စစ်သွေးကြွ များကို ပြတ်ပြတ်သားသား နှိမ်နင်းမှုခဲ့ခြင်းများအတွက် သူ့ကို နိုင်ငံတကာက ချီးကျူးခဲ့ပါတယ်။

သို့သော် သူ့အစိုးရက သဘောထား ကွဲလွဲမှုတွေအပေါ် သည်းမခံနိုင်တဲ့တုံ့ပြန်မှုတွေကြောင့် ပြည်တွင်းမှာ မကျေနပ်ချက်တွေ တိုးပွားလာစေပြီး ဝါရှင်တန်နဲ့ တခြားနိုင်ငံတွေက အဆိုပါအခြေအ နေတွေအပေါ် စိုးရိမ်လာခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံ၏ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်တဲ့ (၁၉၇၁) ခုနှစ် လွတ်မြောက်ရေး စစ်ပွဲအတွင်း လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ကျူးလွန်ခဲ့တဲ့ ရာဇဝတ်မှုတွေအတွက် ထိပ်တန်းအစ္စလာမ္မစ် ခေါင်းဆောင် (၅) ဦးနဲ့ အတိုက်အခံခေါင်းဆောင်တစ်ဦးကို လွန်ခဲ့တဲ့ ဆယ်စုနှစ်တွေအတွင်း ကွပ် မျက်ခဲ့ဖူးပါတယ်။ ယင်းလက်တုံ့ပြန်တဲ့လုပ်ရပ်တွေက အဆိုပါ ပဋိပက္ခရဲ့ဒဏ်ရာတွေကိုကုစားမယ့်အစား အဲဒီလိုနောက်ကြောင်းပြန်စီရင်မှုတွေကြောင့် လူထု ဆန္ဒပြမှုတွေနဲ့ အသေအပျောက်များတဲ့ ပဋိပက္ခ တွေကိုဖြစ်ပွားစေခဲ့ပါတယ်။ အတိုက်အခံတွေက သူ့လုပ်ရပ်တွေကို သဘောထားကွဲလွဲမှုတွေကို နိုင်ငံ ရေးအရ နှုတ်ပိတ်ဖို့ကြိုးပမ်းမှုတစ်ခုအဖြစ် သတ်မှတ်ကြပါတယ်။ (၂၀၂၁)ခုနှစ်မှာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် လုံခြုံ ရေးတပ်ဖွဲ့တွေနဲ့ သူရဲ့ထိပ်တန်း အရာရှိ (၇) ဦးတို့ကို လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေအတွက် အမေရိ ကန်က ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုတွေချမှတ်ခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံအတွင်း ဆန္ဒပြပွဲတွေ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပေါ်နေချိန် မှာဟာစီနာက သူဟာ နိုင်ငံအတွက် များစွာလုပ်ဆောင်ပေးခဲ့ကြောင်း အခိုင်အမာပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။ လွန်ခဲ့သည့်လက သူက ဆန္ဒပြမှုတွေအတွင်း မီးရှို့ဖျက်ဆီးခြင်းခံရတဲ့ အစိုးရအဆောက်အအုံတွေနဲ့ မက်ထရို ဘူတာရုံအပါအဝင် လူအသေအပျောက်များတဲ့ ဒါကာရှိ ဒေသတွေကို သွားရောက်လည်ပတ် ခဲ့ကာ “(၁၅)နှစ်ကျော်ကြာအောင် သူတည်ဆောက်ခဲ့ရတဲ့ နိုင်ငံကို ပျက်စီးအောင်ပြုလုပ်တာတွေအတွက် ရှုတ်ချကြောင်း” ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ၏  ရှေ့လာမည့် အနာဂတ်

ဝန်ကြီးချုပ် နိုင်ငံမှထွက်ခွာသွားတဲ့အတွက် တပ်မတော်အကြီးအကဲ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး Waker-Us-Zaman ကဦးဆောင်ပြီး ကြားဖြတ်အစိုးရတစ်ရပ် ဖွဲ့စည်းဖို့ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။ ဘင်္ဂလား ဒေ့ရှ်တပ်မတော် ကဦးဆောင်မယ့် ကြားဖြတ်အစိုးရဟာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံသားတွေအတွက် မျှော်လင့်ချက်တစ်ခု ဖြစ်ပုံ ရပေမယ့် လက်တုံ့ပြန်အကြမ်းဖက်လာမှာကို စိုးရိမ်မှုတွေ ရှိနေပါတယ်။ “အခုအချိန်မှာ စစ်တပ်က ငြိမ်း ချမ်းရေးကို သေချာပေါက်အာမခံနိုင်မယ်လို့ မျှော်လင့်ထားပါတယ်”ဟု နိုင်ငံရေးကျွမ်းကျင်သူတစ်ဦးက အယ်လ်ဂျာဇီးရားကို ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ အခုအချိန်မှာ စစ်တပ်ကို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံရေးအတွက် အုပ်ထိန်းသူအဖြစ် ရှုမြင်နိုင်ပေမယ့် ကာလကြာရှည်စွာ အာဏာဆက်ထိန်းထားဖို့မှာမူ မဖြစ်နိုင်တဲ့ အနေအထား ဖြစ်ပါတယ်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်က (၁၉၇၅)ခုနှစ်မှ (၁၉၉၀) ပြည့်နှစ်တွေအတွင်း စစ်အုပ်ချုပ် ရေး အောက်မှာရှိခဲ့ပြီး စစ်တပ်ကျောထောက်နောက်ခံပြုထားတဲ့အစိုးရက ဟာဆီနာနဲ့ သူရဲ့အဝါမီလိဂ် ပါတီ ရွေးကောက်ပွဲမှာအပြတ်အသတ်အနိုင်ရရှိခဲ့တဲ့ (၂၀ဝ၈) ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလအထိ နှစ်နှစ်ကြာ အာဏာကို နောက်ဆုံးထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ စစ်တပ်အနေနဲ့ ရှေ့တန်းကနေပြီး တိုင်းပြည်ကိုအုပ်ချုပ်ရာမှာ လူထုရဲ့ထောက်ခံမှုရရှိဖို့ အဓိက လိုအပ်လျက်ရှိပါတယ်။ ရှိတ်ဟာစီနာ အုပ်ချုပ်တဲ့ (၁၅)နှစ်တာကာလအတွင်း စစ်တပ်ဟာ နိုင်ငံ ရေးမှရုန်းထွက်ဖို့ အတော်အတန်ကြိုးပမ်းခဲ့ရပါတယ်။ ဆိုလိုတာက ဟာဆီနာဟာ ယေဘုယျအားဖြင့် သူရဲ့ မမှန်ကန်တဲ့လုပ်ရပ်တွေအတွက် Rapid Action Battalion အပါအဝင် အရံရဲတွေကို အားကိုးခဲ့တာ ကြောင့်ဖြစ်ပါတယ်။ စစ်တပ်က အာဏာပြန်ရလာတာနဲ့အမျှ သူရဲ့အဓိကလုပ်ငန်းက တိုင်းပြည် တည်ငြိမ်ဖို့နဲ့ အာဏာရနိုင်တဲ့ နိုင်ငံရေး ပါတီသစ်တွေထူထောင်ရာမှာ လွယ်ကူချောမွေ့စေဖို့ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါဟာ ရှုပ်ထွေးပြီး ကာလအားဖြင့်လည်း ကြန့်ကြာနိုင်ပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ ခြုံငုံကြည့်ရင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်စစ်တပ်ဟာ ဒေသတွင်းမှာ တည်ငြိမ်တဲ့ဆက်ဆံရေးကို တည်ဆောက်သွားနိုင်မယ်လို့ မျှော်လင့်လို့ရပြီး အများအားဖြင့် အိန္ဒိယနဲ့တရုတ်တို့ကြား မျှတတဲ့ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒလမ်းစဉ်ကို ကိုင်စွဲသွားနိုင်ဖွယ်ရှိပါတယ်။ ဒါ့ပြင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ရဲ့ အမေရိကန်နဲ့ ဆက် ဆံရေးမှာ တိုးတက်မှုအတွက် အလားအလာတချို့လည်း ရှိလာနိုင်ပါတယ်။ ဟာစီနာဟာ ဝါရှင်တန်ကို ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအရ မနှစ်မြို့တဲ့ ရှည်လျားတဲ့ သမိုင်းကြောင်းရှိခဲ့ပါတယ်။ ဒါကြောင့် အမေရိကန်အနေနဲ့ ယခုအခါ သူရဲ့ဩဇာကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ဖို့ အခွင့်အလမ်းရရှိလာနိုင်သလို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အနေနဲ့ လည်း စစ်ရေးအကူအညီတွေ ရရှိလာနိုင်ပါတယ်။

အချုပ်အားဖြင့်ဆိုရရင် ကာလရှည်ကြာ သက်ဦးဆံပိုင်ဆန်ဆန်အုပ်ချုပ်နေတဲ့ ဝန်ကြီးချုပ် နုတ်ထွက်သွားခြင်းကြောင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံအနေနဲ့ နိုင်ငံရေးသမိုင်းစာမျက်နှာသစ်ကို ဖွင့်လှစ်လာ နိုင်မယ်လို့မျှော်လင့်ရပါတယ်။ ယာယီအစိုးရအဖြစ် တာဝန်ယူမယ့်စစ်တပ်အနေနဲ့ အတိတ်ကဖြစ်ပျက်ခဲ့ တဲ့ နိုင်ငံရေးအရလိုအပ်ချက်တွေ၊ အားနည်းချက်တွေ ကိုသင်ခန်းစာယူပြီး အကောင်းဆုံး စီမံအုပ်ချုပ် သွားနိုင်မယ်လို့လည်း မျှော်လင့်မိပါတယ်။ ဒါ့ပြင် ၎င်းတို့ အနေနဲ့ ရှေ့လုပ်ငန်းစဉ်တွေချမှတ်ပြီး သတ်မှတ် အချိန်အတိုင်းအတာတစ်ခုအတွင်း လွတ်လပ်ပြီး တရားမျှတတဲ့ရွေးကောက်ပွဲတွေကို ကျင်းပကာ စစ်မှန်တဲ့ နိုင်ငံ့ခေါင်းဆောင်ကို ရွေးချယ်ခြင်းနဲ့အတူ အုပ်ချုပ် ရေးယန္တရားတွေကို ပြန်လည် လည်ပတ်စေခြင်းဖြင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံအတွက် ဖြောင့်ဖြူးတဲ့ နိုင်ငံရေး လမ်းကြောင်းကို ပုံဖော်ပေးနိုင်ပါစေကြောင်း ဆုတောင်းရေးသားလိုက်ရပါတယ်။